Τὰ γερμανικὰ στρατεύματα προωθοῦνται στὴν Πολωνία 18 Σεπτεμβρίου 1939 www.ushmm.org
Θὰ σᾶς διηγηθῷ μία ἱστορία, ἀγάπης, αὐτοθυσίας καὶ συντροφικότητος, ποὺ διαδραματίσθηκε τὸν καιρὸ ποὺ τὸ σκότος κάλυψε τὴν Εὐρώπη. Ἀλλὰ πρέπει νὰ ἀρχίσουμε, ὅπως ὅλες οἱ ἱστορίες, ἀπὸ τὴν ἀρχή.
Ἦταν ἡ ἐποχὴ λίγο πρὶν ἀπὸ τὸν Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, καὶ ἡ Εὐρώπη βρισκόταν κάτω ἀπὸ διαρκῆ ἀναβρασμό. Οἱ κινήσεις τῆς ναζιστικῆς γερμανίας ἔδειχναν ξεκάθαρα τὶς βλέψεις της. Οἰ κατάσκοποι δούλευαν ἀκατάπαυστα συλλέγοντας πληροφορίες, οἱ ἐπαφὲς ἄλλαζαν στρατόπεδα, ἀνακαλύπτονταν, ἐκβιάζονταν, σκοτώνονταν. Ἀναλώσιμοι οἱ ἄνθρωποι, ἀρκεῖ νὰ μάθαιναν τὰ ἀφεντικὰ αὐτὸ τὸ κάτι παραπάνω, αὐτὸ τὸ ἀξιοποιήσιμο ποὺ θὰ ἐρμήνευε τὶς ἐπόμενες κινήσεις τῶν ἰσχυρῶν τῆς Εὐρώπης. Ἡ Ἀγγλία καὶ ἡ Γαλλία, εἶχαν ξεκινήσει διαπραγματεύσεις μὲ τὸν Χίτλερ γιὰ εἰσβολὴ στὴν Σοβιετικὴ Ἔνωση καὶ κατάπνιξη τῶν Μπολσεβίκων καὶ αὐτὸ ἦταν προσδοκία καὶ τῶν ΗΠΑ.
Ἡ ναζιστικὴ Γερμανία σχεδίαζε ἐπίθεση κατὰ τῆς Πολωνίας, ἀλλὰ θέλοντας νὰ ἀποφύγῃ μὲ κάθε τρόπο πόλεμο δύο μετώπων, ἐπεδιώχθῃ καὶ ἐν συνεχεῖᾳ ὑπεγράφῃ στὶς 23 Αὐγούστου τοῦ 1939, τὸ Γερμανοσοβιετικὸ Σύμφωνο μὴ Ἐπιθέσεως ἢ Σύμφωνο Μολότωφ – Ρίμπεντροπ, μεταξὺ τῆς Σοβιετικῆς Ἑνώσεως καὶ τῆς ναζιστικῆς Γερμανίας. Μὲ τὴν συμφωνία αὐτὴ, οἱ ναζὶ μποροῦσαν νὰ ἀσχοληθοῦν μὲ τὴν Πολωνία δίχως τὸν κίνδυνο νὰ τοὺς ἐμποδίσῃ ἡ Σοβιετικὴ Ἕνωσις, ἡ ὁποία κέρδισε χρόνο γιὰ νὰ προετοιμασθῇ σὲ περίπτωση ἐπιθέσεως τῶν ναζιστικῶν δυνάμεων ἐναντίον της.
Ὁ Μολότωφ μὲ τὸν Χίτλερ στὴ Γερμανικὴ καγκελαρία, ἐφ. Πράβδα, 18 Νοεμβρίου 1940 wikipedia
Εἶναι χαρακτηριστικὲς οἱ ἀντιδράσεις ποὺ ἀκολούθησαν τὴν ὑπογραφὴ τοῦ Γερμανοσοβιετικοῦ Συμφώνου. Ὁ Οὐίνστον Τσώρτσιλ, πρωθυπουργὸς τῆς Βρεταννίας, δήλωσε πὼς οἱ ναζὶ «πρόδωσαν τὸ ἀντι-Κομιντέρν σύμφωνο καὶ τὶς ἀντι-Μπολσεβίκικες συμφωνίες», ἐνῷ ἡ ἀμερικανικὴ ἐφημερίδα Νew York Herald Tribune ἔγραψε πὼς ὁ Χίτλερ «δὲν κράτησε τὴν ὑπόσχεσή του νὰ εἶναι λιοντάρι πρὸς ἀνατολᾶς καὶ ἀρνάκι πρὸς δυσμᾶς».
Ἡ ἔναρξις τοῦ πολέμου στὴν Εὐρώπη τοποθετεῖται τὴν 1η Σεπτεμβρίου 1939, ὅταν ἡ Ναζιστικὴ Γερμανία εἰσέβαλε στὴν Πολωνία, τῆς ὁποῖας προεκάλεσε τὴν στρατιωτικὴ κατάρρευση μόλις σὲ ἕνα δεκαήμερο. Μετὰ τὴν κατάρρευση τοῦ Πολωνικοῦ στρατοῦ, εἰσέβαλαν ἀπὸ τὰ ἀνατολικά οἱ Σοβιετικοί, ἀντιμετωπίζοντας μηδαμινὴ ἀντίσταση. Ἐτσι ἡ Πολωνία χωρίστηκε σὲ ἕνα κομμάτι κατεχόμενο ἀπὸ τὴν ναζιστικὴ Γερμανία καὶ ἕνα «προστατευόμενο» ἀπὸ τὸν Κόκκινο Στρατό. Στὶς 22 Ἰουνίου τοῦ 1941 ὁ Χίτλερ παρεβίασε τὸ Γερμανοσοβιετικὸ Σύμφωνο καὶ ἐπετέθη στὴν Σοβιετικὴ Ἕνωση (Ἐπιχείρηση Μπαρμπαρόσσα).
Ἡ Πολωνία συνεπῶς, ἦταν μία χώρα ποὺ κατὰ τὴν διάρκεια τοῦ 2ου Παγκοσμίου Πολέμου, κτυπήθηκε καὶ ἀπὸ τοὺς Γερμανοὺς καὶ ἀπὸ τοὺς Ρώσσους. Οἱ Πολωνοὶ στρατιῶτες ποὺ αἰχμαλωτίστηκαν ἀπὸ τὸν ρωσσικὸ στρατό, ὁδηγήθηκαν σὲ στρατόπεδα στὴν Σιβηρία. Ἡ γερμανικὴ ἐπίθεσις ὅμως ἐναντίον τῆς Ρωσσίας, ὁδήγησε τὸν Στάλιν στὴν ἀπόφαση νὰ ἐλευθερώσῃ τοὺς Πολωνοὺς στρατιῶτες ὥστε νὰ πολεμήσουν ἐναντίον τῶν Ναζί. Δεδομένου ὅτι οἱ Πολωνοὶ δὲν ἦσαν πρόθυμοι νὰ ἀγωνισθοῦν γιὰ λογαριασμὸ τῶν Ρώσσων, ἀπεφάσισαν νὰ ὑπηρετήσουν ὑπὸ τὶς διαταγὲς τῶν Βρεταννῶν. Ἕνας νέος πολωνικὸς στρατὸς εἶχε δημιουργηθεῖ στὴν Μέση Ἀνατολὴ ποὺ ἐκπαιδεύετο ἀπὸ τοὺς Ἄγγλους καὶ ἡ διαδρομὴ ποὺ ἔπαιρναν οἱ στρατιῶτες γιὰ νὰ φθάσουν ἐκεῖ, περνοῦσε μέσα ἀπὸ τὸ Ἰράν, ποὺ τότε ἐλέγετο Περσία. Ἐκεῖ, στὰ ὀρεινὰ τοῦ Ἰρὰν τὸ 1942, μία ὁμάδα Πολωνῶν στρατιωτῶν εἶχε μία ἀξιοσημείωτη συνάντηση…
Μία μαμὰ ἀρκούδα βρῆκε τὸν θάνατο ἀπὸ ντόπιους κυνηγοὺς καὶ τὸ ὀρφανὸ πλέον ἀρκουδάκι πουλήθηκε στοὺς Πολωνοὺς στρατιῶτες (ἔναντι ὁλίγου φαγητοῦ) ἀπὸ ἕναν νεαρὸ βοσκό. Τὸ ἀρκουδάκι ἦταν πολὺ μικρὸ καὶ οἱ στρατιῶτες, ἡ νέα του οἰκογένεια, τὸ τάιζαν συμπυκνωμένο γάλα μὲ μπουκάλι. Τὸ ὀνόμασαν Wojtek καὶ θὰ συντρόφευε τοὺς στρατιῶτες τὰ ἐπόμενα χρόνια.
Ἀπὸ τὴν ἀρχὴ ὁ Wojtek ἔγινε πολὺ δημοφιλὴς στὰ στρατεύματα. Περνοῦσε τὸν περισσότερο χρόνο του μὲ τοὺς στρατιῶτες τῆς 4ης Διμοιρίας καὶ δύο ἀπὸ τοὺς στενότερους φίλους του ἦταν οἱ Dymitr Szawlugo καὶ Henryk Zacharewicz, οἱ ὁποῖοι ἐμφανίζονται μαζύ του στὶς περισσότερες φωτογραφίες. Τρεφόταν ὅπως ὅλοι ἀπὸ τὰ μαγειρία καὶ τοῦ ἄρεσε ἡ μπύρα καὶ τὸ κρασί. Ρουφοῦσε καὶ καμμιὰ τζοῦρα ἀπὸ τσιγάρο, ἀλλὰ μόνον ἂν τοῦ τὸ προσέφεραν ἀναμμένο. Συνήθως προτιμοῦσε νὰ τὸ καταπίνῃ!
Ὁ Wojtek μὲ τὸ πέρασμα τοῦ χρόνου ἔγινε ἕνας μεγαλόσωμος, δυνατὸς ἀρκοῦδος, ποὺ τοῦ ἄρεσε νὰ κολυμπᾷ καὶ νὰ παλεύῃ μὲ τοὺς φίλους του. Βέβαια ἐλάχιστοι ἐδέχοντο νὰ παλέψουν μαζύ του γιατὶ ἔβγαιναν «στραπατσαρισμένοι» καὶ αὐτοί, καὶ οἱ στολές τους, ἐνῷ οἱ ὑπόλοιποι ἦσαν στὴν εὐχάριστη θέση νὰ παρακολουθοῦν. Στὴν Παλαιστίνη ὁ Wojtek ἔγινε ἥρωας, ὅταν ἀπέτρεψε ἕναν Ἄραβα κλέφτη ποὺ ἐπεχείρησε νὰ μπῇ σὲ ἀποθήκη πυρομαχικῶν καὶ βοήθησε στὴν σύλληψή του.
Ὅταν ἡ μονάδα προωθήθηκε στὴν Εὐρώπη, ὁ μοναδικὸς τρόπος νὰ πάρουν τὸν Wojtek μαζύ τους ἦταν νὰ τὸν κάνουν καὶ ἐπισήμως στρατιώτη. Τὰ ζῲα δὲν ἐπιτρέπεται νὰ συνοδεύουν τὸν στρατὸ κατὰ τὴν διάρκεια τῶν μαχῶν· ἔτσι ὁ Wojtek μπῆκε στὴν λίστα τῶν στρατιωτῶν μὲ βαθμὸ καὶ ἀριθμὸ σειρᾶς.
Στὴν Νάπολη, ὁ Βρεταννός Archibald Brown εἶχε ἀναλάβη τὴν ὑποδοχὴ τῶν Πολωνῶν καὶ τὴν προώθησή τους στὶς θέσεις τους γιὰ νὰ πολεμήσουν τοὺς Ναζὶ καὶ τοὺς Ἰταλούς. Στὴν ἀναφορὰ τῆς μονάδος λοιπόν, ὅταν κάλεσε τὸν Wojtek δὲν ἀπήντησε κάποιος.
«Κυττούσαμε τὴν λίστα καὶ ὑπῆρχε ἕνας, ὁ δεκανέας Wojtek, ποὺ δὲν εἶχε ἐμφανισθῆ», θὰ δηλώσῃ ὁ Brown χρόνια μετά. Καὶ ὅταν ρωτᾶ τοὺς ὑπολοίπους στρατιῶτες, γιατὶ δὲν παρουσιάσθηκε ὁ Wojtek, «καταλαβαίνει μόνο πολωνικὰ καὶ περσικά», θὰ τοῦ ἀπαντήσῃ ἕνας στρατιώτης καλαμπουρίζοντας. Πρὸς ἔκπληξή του, ὁ Brown ὁδηγήθηκε μπροστὰ σὲ ἕνα κλουβὶ ὅπου ἀπὸ μέσα, τὸν κύτταζε ἥρεμα, μία μεγάλη καφὲ ἀρκούδα.
Ὁ Wojtek ὅμως, ἀπεδείχθη πὼς δὲν ἦταν μία ἁπλῆ μασκότ.
Στὸ ἰταλικὸ θέατρο πολέμου, ἡ πολωνικὴ διμοιρία ἐκινεῖτο γιὰ νὰ σπάσῃ τὶς γερμανικὲς γραμμὲς ἀμύνης στὸ Monte Cassino. Ἡ ἐπιχείρησις αὐτὴ ἀποδεικνύεται ὡς μία ἀπὸ τὶς πιὸ αἱματηρὲς μάχες τοῦ Δυτικοῦ Μετώπου, καὶ οἱ Πολωνοὶ ἐκλήθησαν νὰ κάνουν τὴν τελικὴ ἐπίθεση γιὰ νὰ καταληφθῇ τὸ ὀχυρό.
Ὁ Wojtek, βλέποντας τοὺς στρατιῶτες νὰ κουβαλοῦν τὰ πυρομαχικὰ στὴν πρώτη γραμμὴ καὶ πάντα πρόθυμος νὰ ἀντιγράψῃ τοὺς καλούς του φίλους, ἄρχισε νὰ κουβαλᾷ τὰ κιβώτια τῶν πυρομαχικῶν ἀπὸ τὰ φορτηγὰ πρὸς τὰ πολυβολεῖα. Ἀψηφώντας τοὺς κρότους τῆς μάχης, μὲ τὰ ἐχθρικὰ πυρὰ νὰ μαίνονται γύρω του, βοήθησε μὲ τὴν δύναμή του στὴν μεταφορὰ τῶν κιβωτίων, ποὺ μερικὰ ἐζύγιζαν περισσότερο ἀπὸ 100 κιλά, διευκολύνοντας τοὺς στρατιῶτες ποὺ ἐμάχοντο στὴν πρώτη γραμμή. Δούλεψε ἀκούραστα, ἡμέρα καὶ νύκτα, φέρνοντας προμήθειες στοὺς φίλους του, οἱ ὁποῖοι ἐμάχοντο γενναῖα τοὺς Ναζί. Δὲν ἀναπαύθηκε κατὰ τὴν διάρκεια τῆς μάχης, ποτὲ δὲν τοῦ ἔπεσε οὔτε ἕνα κιβώτιο πυρομαχικῶν, οὔτε μία ὀβίδα, καὶ ποτὲ δὲν ἔδειξε φόβο, παρ’ ὅλο ποὺ εὑρίσκετο ὑπὸ συνεχῶν πυρῶν βομβαρδισμῶν. Οἱ ἐνέργειές του ἦταν τόσο ἐνθαρρυντικὲς γιὰ τοὺς συμπολεμιστές του, ὅσο ἀποθαρρυντικὲς γιὰ τοὺς Γερμανούς, οἱ ὁποῖοι ἔβλεπαν μία τεράστια Καφὲ Ἀρκούδα νὰ πολεμᾷ στὸ πλευρὸ τῶν Πολωνῶν, ἐναντίον τους.
Στὶς 18 Μαΐου 1944, ἡ μάχη τοῦ Monte Cassinο ἔληξε νικηφόρα γιὰ τὰ συμμαχικὰ στρατεύματα.
Μετὰ ἀπὸ αὐτὴν τὴν συγκλονιστικὴ μάχη, ὁ Wojtek ἔγινε τὸ ἐπίσημο ἔμβλημα τῆς μονάδος, ὅπου ἐμφανίζεται νὰ κουβαλᾷ στὴν ἀγκαλιά του ἕνα βλῆμα. Μετὰ τὸ τέλος τοῦ πολέμου, οἱ περίπου 3.000 Πολωνοὶ στρατιῶτες καὶ ἡ ἀρκούδα τους, μετεφέρθησαν στὴν περιοχή Berwickshire τῆς Σκωτίας, ὅπου ἔμειναν γιὰ δύο χρόνια. Οἱ στρατιῶτες ἀποστρατεύθηκαν τὸ 1947 καὶ μποροῦσαν πιὰ νὰ ἐπιστρέψουν στὰ σπίτια τους.
Ὁ Wojtek ἀπεχαιρέτησε τοὺς ἀγαπημένους φίλους καὶ συμπολεμιστές, καὶ βρῆκε νέο σπίτι στὸν ζωολογικὸ κῆπο τοῦ Ἐδιμβούργου, ὅπου ἔγινε ὁ ἀγαπημένος ὅλων τῶν ἐπισκεπτῶν. Οἱ φίλοι του δὲν τὸν ξέχασαν· τὸν ἐπεσκέπτοντο συχνά. Ὁ θάνατός του, τὸ 1963, σκόρπισε θλίψη σὲ πολὺ κόσμο, καθῶς οἱ πολεμικές του περιπέτειες εἶχαν ἀναφερθῆ σὲ ἐφημερίδες καὶ ραδιοφωνικὲς ἐκπομπές. Μνημεῖα καὶ ἀγάλματα στήθηκαν πρὸς τιμήν του, ὑπενθυμίζοντας στὸν κόσμο τὴν προσφορά του.
Ὁ Wojtek ὁ Ἀρκοῦδος, ἀποτελεῖ μέρος τῆς πολωνικῆς ἱστορίας τῶν ἐνόπλων δυνάμεων.
ἀνιχνευτὲς τῆς ἱστορίας
Wojtek the Soldier Bear – WWII
Βιβλιογραφία
Ἱστορικὰ στοιχεῖα: Ρεϊμόν Καρτιέ, Ιστορία τοῦ Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, τ. Α΄, Πάπυρος, Ἀθῆναινα, 1964, καὶ wikipedia
Φωτογραφίες
Ἀποποίηση εὐθύνης
Οἱ συντάκτες τῶν ἄρθρων ἀποδέχονται ὅτι φέρουν τὴν ἀποκλειστικὴ εὐθύνη γιὰ τὴ νομιμότητα, ἀλλὰ καὶ γιὰ τὴν ὀρθότητά του περιεχομένου τῶν ἄρθρων τους, ἀπαλλάσσοντας τὸ filonoi.gr ἀπὸ ὁποιανδήποτε σχετικὴ εὐθύνη.