14 Σεπτεμβρίου 1814 ἱδρύεται στήν Ὀδησσό ἡ Φιλική Ἑταιρεία

Γράφει ο Νικόλαος Φωτιάδης*

Πολλές προσπάθειες έκαναν οι ραγιάδες κατά τη διάρκεια της Τουρκικής τυραννίας για να αποτινάξουν το βάρβαρο ζυγό.
Προ της ιδρύσεως της «Φιλικής Εταιρείας» ιδρύθηκαν οι απελευθερωτικές οργανώσεις «Εταιρεία των καλών εξαδέλφων» από τον εθνομάρτυρα Ρήγα Βελεστινλή, «Εταιρεία των Φιλομούσων» η οποία με την υποστήριξη του Ι. Καποδίστρια ίδρυσε στην Αθήνα ανώτερο εκπαιδευτήριο και το «Ελληνόγλωσσον Ξενοδοχείον» στο Παρίσι το 1809.
ΙΔΡΥΣΗ ΦΙΛΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ
Οι ένθερμοι πατριώτες Νικόλαος Σκουφάς, Εμμανουήλ Ξάνθος και Αθανάσιος Τσακάλωφ (κατ άλλους και ο Παναγιώτης Αναγνωστόπουλος), ίδρυσαν στην Οδησσό της Ρωσσίας την 14 η Σεπτεμβρίου του 1814 την Φιλική Εταιρεία, με σκοπό «να ενεργήσει ευκαιρίας δοθείσης την απελευθέρωσιν της Πατρίδος από το Τουρκικόν ζυγόν», όπως έγραψε αργότερα στα απομνημονεύματά του ο Ξάνθος.
Η ορκωμοσία τους έγινε μπροστά σ’ ένα τραπέζι, πάνω στο οποίο υπήρχαν ένα πιάτο, ένα μαχαίρι, ένα σπαθί κι ένα κίτρινο κερί αναμμένο. Κρατούσαν από ένα ποτήρι με κόκκινο κρασί στο αριστερό χέρι και με το δεξί στο μέρος της καρδιάς, απάγγελλαν τον όρκο του Φιλικού, που τελειώνει με αυτά τα λόγια: «…Ορκιζόμεθα δε πρό πάντων, ότι μεταξύ ημών και των τυράννων της Πατρίδος, το πυρ και ο σίδηρος είναι τα μόνα μέσα της διαλλαγής. Εάν δε ήθελεν αναιρέσωμεν…..το όνομά μας να παραδίδεται εις το αιώνιον ανάθεμα και εις την κατάραν των ομογενών μας, το αίμα μας να χυθεί ως χύνεται αυτήν τη στιγμήν ο οίνος τούτος, το δε σώμα μας, μη αξιούμενον ταφής, να γίνει βορρά των θηρίων και των ορνέων».
Οι πρώτες ενέργειες των ιδρυτών της Φιλικής Εταιρείας στράφηκαν στην προσπάθεια να προσελκύσουν σε αυτή και άλλους Έλληνες, από τους πολυάριθμους που ήταν εγκατεστημένοι στις διάφορες χώρες και κυρίως στις πόλεις της Ρωσσίας.
Στις 13 Σεπτεμβρίου 1814 μυήθηκαν ο Γιώργος Σέκερης και αργότερα άλλοι επιφανείς Έλληνες, το 1816 είχαν κατηχηθεί περισσότερα από 20 μέλη και το 1817 έφθασαν τα 42. Έως το 1818 μυήθηκαν οι Αθανάσιος Σέκερης, Άνθιμος Γαζής, Θεόδωρος Νέγρης, Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος, ο Αναγνωσταράς, ο Παπαφλέσσας, ο Βιάρος Καποδίστριας (αδελφός του Ιωάννη). Τα μέλη της εταιρίας, οι Εταίροι, διακρίνονταν σε Βλάμηδες (μέλη με στρατιωτική προετοιμασία), σε Συστημένους (γνώστες του μυστικού και του σκοπού του), σε Ιερείς (πρόσωπα με ορισμένη κατηχητική αποστολή)και σε Αφιερωμένους (επιφορτισμένους με το κατά τόπους προστάγματα).
Η ανάθεση της αρχηγίας αποφασίσθηκε να γίνει στον Ι. Καποδίστρια, δε δέχθηκε όμως αυτός λόγω της θέσεώς του (Υπουργός Εξωτερικών της Ρωσσίας) και τελικά ανέλαβε αρχηγός στις 21 Απριλίου 1820 ο Αλέξανδρος Υψηλάντης. Κατόρθωσε να συντονίσει αλληλοσυγκρουόμενες απόψεις, να επιτύχει την ενότητα των Φιλικών, να εξασφαλίσει οικονομικά μέσα, αλλά και συμμάχους στη Σερβία και τις παραδουνάβιες ηγεμονίες.
Το αρχικό σχέδιο προέβλεπε ταυτόχρονη επανάσταση των Σέρβων και Μαυροβουνίων και εξέγερση στην Μολδοβλαχία, εμπρησμό του Τουρκικού στόλου στο ναύσταθμο της Κωνσταντινούπολης και κυριότερη εστία της εξέγερσης την Πελοπόννησο.
Μετά το τέλος της Επανάστασης, όσοι από τους πρωτεργάτες της Φιλικής Εταιρείας παρέμειναν στην Ελλάδα «έζησαν εν πενία και αξιοπρεπεία» κατά τον Ιωάννη Φιλήμονα, του οποίου το έργο «Δοκίμιον Ιστορικόν περί της Φιλικής Εταιρείας» (Ναύπλιον 1834) αποτελεί πολύτιμη πηγή για την ιστορία μας. 
ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΣΚΟΥΦΑΣ
Ένας από τους τρεις (μαζί με τον Τσακάλωφ και τον Ξάνθο) ιδρυτές και πρωτεργάτες της Φιλικής Εταιρείας, για την καλύτερη οργάνωση και αποδοτικότερη λειτουργία της οποίας πρότεινε και υπέδειξε τους αποστόλους. Ποτίστηκε με πολλή πίκρα από ορισμένες ατυχίες της και πέθανε κατά τις αρχές του 1819 στην Κωνσταντινούπολη.
ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΞΑΝΘΟΣ
Εργάστηκε πολύ στο κίνημα της Μολδοβλαχίας. Μετά την αποτυχία του κατέβηκε στο Μοριά. Από την «Επιτροπή εκδουλεύσεων του αγώνα», κατατάχθηκε στους «εξαίρετους αγωνιστές» και τιμήθηκε με το χρυσό σταυρό. Πέθανε στην Αθήνα το 1852 και κατά την κηδεία του αποδόθηκαν τιμές στρατηγού.
ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΤΣΑΚΑΛΩΦ
Ο δραστηριότερος από τους ιδρυτές της Φιλικής. Γεννήθηκε στα Γιάννενα το 1790. Υπήρξε ένας από τους υπασπιστές του Υψηλάντη στο κίνημα των ηγεμονιών. Μετά την αποτυχία του κατέβηκε στην Ελλάδα και πήρε μέρος σε πολλές μάχες. Ήταν πληρεξούσιος της Φιλικής στη συνέλευση του Άργους. Μετά τη δολοφονία του Καποδίστρια ξαναγύρισε στη Μόσχα και εγκαταστάθηκε μόνιμα εκεί μέχρι το 1851 που πέθανε.
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΠΟΥΛΟΣ
Γεννήθηκε στην Ανδρίτσαινα της Ολυμπίας στα 1790. Από τους σπουδαιότερους σε δράση φιλικούς. Διευκόλυνε την κάθοδο του Δημήτριου Υψηλάντη με ψεύτικα διαβατήρια, στα οποία ο Υψηλάντης αναφερόταν σαν Αθαν. Στοστόπουλος υπηρέτης του Αναγνωστόπουλου. Μετά την άφιξή του στην Ελλάδα τον ακολούθησε πιστά σ’ όλες τις στρατιωτικές και πολιτικές του δραστηριότητες. Στα 1843 διορίστηκε σύμβουλος επικρατείας και στα 1845 Νομάρχης Λακωνίας. Τιμήθηκε με το χρυσό σταυρό του Σωτήρα. Πέθανε στα 1854.

* Αντγος ε.α.
Επίτιμος Υδκτης Δ ΣΣ
Τ. Πρόεδρος Ενώσεως
Αποστράτων Αξιωματικών

πηγή

εἰκόνα

Ἀποποίηση εὐθύνης

Οἱ συντάκτες τῶν ἄρθρων ἀποδέχονται ὅτι φέρουν τὴν ἀποκλειστικὴ εὐθύνη γιὰ τὴ νομιμότητα, ἀλλὰ καὶ γιὰ τὴν ὀρθότητά του περιεχομένου τῶν ἄρθρων τους, ἀπαλλάσσοντας τὸ filonoi.gr ἀπὸ ὁποιανδήποτε σχετικὴ εὐθύνη.

Ἀπαντῆστε

Ἡ ἠλεκτρονική σας διεύθυνση δὲν θὰ δημοσιευθεῖ. Τὰ ὑποχρεωτικὰ πεδία σημειώνονται μὲ *