Ἡ ἐλευθερία τῶν ἀνθρώπων μέσα στὸν κοινωνικὸ χῶρο δεσμεύεται ἀπὸ τὴν παρουσία τῶν ἄλλων. 

Αὐτὸ σημαίνει ὅτι τὸ αἴσθημα τῆς εὐθύνης συνυπάρχει στὸν ἐλεύθερο ἄνθρωπο καὶ ταυτόχρονα τὸν ἀκολουθεῖ ἡ ἐνοχή, ἂν ἡ ἐλευθερία του ἀντιστρατεύεται στὸ νόημα τῆς συνυπάρξεως.

Ἡ ἐλευθερία δὲν εἶναι μόνο βίωμα τοῦ μοναχικοῦ πνεύματος, ἀλλὰ ἐκδήλωσις  καὶ τρόπος ζωῆς, ποὺ σημαίνει πὼς ἡ ἐλευθερία καταξιώνεται στὴν πράξι. Ὁ ἐλεύθερος ἄνθρωπος εἶναι, ἐπάνω ἀπ’ ὅλα, ἄνθρωπος τῆς δράσεως.

Ἡ ἐλευθερία, ὡς ἔννοια, μπορεῖ νὰ εἶναι ἀπόλυτος, ἀλλά, ὡς ζωὴ καὶ εὐεργέτημα τοῦ ἀνθρώπου, προσκρούει πάντοτε στὴν σχετικότητα. 

Ἀπὸ αὐτὴν τὴν σχετικότητα ἀκριβῶς γεννιέται τὸ αἴσθημα τῆς εὐθύνης, ποὺ συνακολουθεῖ καὶ περιορίζει τὴν ἐλευθερία. Ἡ εὐθύνη, ὅμως, ἐπιβάλλεται μὲν ἀπὸ τὴν κοινωνικὴ ἀναγκαιότητα, ἀλλὰ βιώνεται ἀπὸ τὸ ἴδιο τὸ ἄτομο. Ἔτσι, ἐνῶ παρουσιάζεται ὡς μία δέσμευσις τῆς ἐλευθερίας, οὐσιαστικὰ τὴν συντηρεῖ καὶ τὴν κατοχυρώνει προκαταβολικὰ ἀπὸ ἀκραῖες ἐκδηλώσεις. Καὶ αὐτὸ γιατί, ἂν ὁ ἄνθρωπος δὲν εἶναι ὑπεύθυνος, ἔχει μειωμένη συνείδησι ἐλευθερίας. 

Αὐτὸ λοιπόν, ποὺ φαινομενικὰ δεσμεύει, αὐτοδεσμεύει τὴν ἐλευθερία, οὐσιαστικὰ τὴν σώζει κοινωνικά. Δὲν θὰ μπορέσουμε ποτὲ νὰ εἴμαστε ἐλεύθεροι, ἂν δὲν εἴμαστε σὺν – ἐλεύθεροι… 

Ὁ ὑπεύθυνα ἐλεύθερος ἄνθρωπος δὲν ζεῖ τὴν εὐθύνη του μόνον ἐκ τῶν προτέρων, ἀλλὰ καὶ μετὰ τὴν πράξι του, πρᾶγμα ποὺ σημαίνει ὅτι δέχεται τίς συνέπειες τῶν ἔργων του καὶ τῶν ἰδεῶν του! 

Ἂν δέ, συμβῇ, αὐτὲς οἱ ἐνέργειες νὰ εἶναι ἀρνητικὲς γιὰ τὸ κοινωνικὸ σύνολο ἢ ἔστω γιὰ κάποιον ἄλλον, τότε ἡ εὐθύνη του λειτουργεῖ ὡς ἐνοχή. 

Ἡ ἐνοχὴ ἔχει δύο ὄψεις. 

Ἐκείνη ποὺ νοιώθουμε κι ἐκείνη ποὺ ἐπιβάλλει ὁ νόμος τῆς πολιτείας. 

Τὸ πρόβλημα, ὅμως, τοῦ ἐλευθέρου ἀνθρώπου δὲν εἶναι, τὸ ἂν θὰ τὸν κρίνῃ ἔνοχο ὁ νόμος, ἀλλὰ ἂν ὁ ἴδιος μπορῇ νὰ αἰσθάνεται τὴν ἐνοχή του, ἀνεξάρτητα ἀπὸ τὴν τιμωρία. 

Αὐτὸ δέ, τὸ αἴσθημα τῆς ἐνοχῆς ποὺ πηγάζει ἀπὸ τὴν εὐθύνη τῶν πράξεων, εἶναι ἕνα μαστίγωμα τῆς ἐλευθερίας, ἐνῶ, ταὐτόχρονα, ὁδηγεῖ τὸν ἄνθρωπο στὴν ἠθικὴ ἀποκατάστασι, στὴν ἀρχαία «κάθαρσι». 

Ὅλα αὐτὰ σημαίνουν ὅτι, ὁ ἐλεύθερος ἄνθρωπος εἶναι μιὰ τραγικὴ μορφή, ὅπως τραγικὸς εἶναι καὶ ὁ κύκλος τῆς ἐλευθερίας. 

Ὁ ποιητής μας, ὁ Κάλβος, λέει «θέλει ἀρετὴ καὶ τόλμη ἡ ἐλευθερία». Ἀρετή, γιὰ νὰ τὴν ζῇς ὑπεύθυνα, τόλμη, γιὰ νὰ τὴν πραγματώνεις μὲ κάθε θυσία (καὶ γιὰ νὰ ἐπωμίζεσαι ἐπίσης τὴν ἐνοχὴ ἀπὸ τὴν τυχὸν κακὴ χρήσι ποὺ ἔκανες….). 

Γιὰ νὰ μπορέσῃ, λοιπόν, ὁ ἄνθρωπος νὰ παραμείνῃ ἐλεύθερος, πρέπει νὰ παλέψῃ γιὰ τὸν σχηματισμὸ μιᾶς προσωπικότητος, ποὺ ν’ ἀγκαλιάζῃ μὲ σεβασμὸ τὴν ζωή. Μιὰ προσωπικότης, ποὺ νὰ μὴν ἐννοῇ ἀλλοιῶς την ἐλευθερία, παρὰ σὰν μιὰ συνεχῆ προσφορὰ κοινωνικῆς ἀξιοπρεπείας. 

Πορεία πρὸς τὸν ἥλιο, τὸν φωτεινὸ δρόμο…. 

Ὅσο πιὸ ὑψηλὰ γίνεται…. 

Ἡ προσπάθεια ἀρκετὰ δύσκολη, γιὰ νὰ μπορέσῃ ἡ ψυχὴ νὰ κρατήσῃ τὴν ψυχραιμία της, τὴν ἰσοῤῥοπία της, μέσα σ’ ἕναν κόσμο πανέμορφο πού, ὅμως, ἡ κακία καὶ τὸ συμφέρον τῶν ἀνθρώπων μετεμόρφωσε σὲ κόλασι… 

Κι ἀνάμεσα, περικυκλωμένοι, ὅσοι ὀλίγοι ἔχουν τάξει σκοπὸ τῆς ζωῆς τους νὰ ξεχωρίσουν, ὄχι γιὰ τὰ μεγαλεῖα καὶ τὰ συμφέροντα τὰ ὑλικά, ἀλλὰ γιὰ τὴν δόξα τῆς ἀνθρωπίνου ψυχῆς, πού, ἅμα τὸ θελήσῃ, μπορεῖ νὰ φτάσῃ σὲ θεϊκὰ ὕψη. 

Πρέπει, ὅμως, πρῶτα νὰ δώσῃ μὲ θάῤῥος καὶ πίστι τοὺς ἀγῶνες της καὶ τότε, σίγουρα θὰ ἔλθῃ  ἡ ὥρα, ἡ εὐλογημένη ἐκείνη ὥρα, ποὺ θὰ ἐγκατασταθῇ στὶς κορυφές!!!

Οἱ κορυφὲς περιμένουν νὰ κατοικηθοῦν…  Εἶναι τόσο μόνες…

 Φυλλίτσα Αθηναϊς Αναπνιώτου