Οἱ λαοὶ τρέφονται περισσότερο μὲ τὸ μῦθο παρὰ μὲ τὸ ψωμί. Γι’ αὐτὸ οἱ πολιτικοὶ πάσης χώρας καὶ πάσης ἐποχῆς προσφέρουν στοὺς λαούς τους παραμύθια, μὲ τιμητικὴ ἐξαίρεση τὸν Τσώρτσιλλ ποὺ ὅταν ἔγινε πρωθυπουργὸς (10 Μαΐου 1939) εἶπε στοὺς Βρεταννοὺς τὰ ἀκόλουθα πειστικά: «Τὸ μόνο ποὺ εἶμαι σὲ θέση νὰ προσφέρω εἶναι αἷμα, ἐργασία, δάκρυα καὶ ἱδρῶτα»!

Ἐπειδὴ ὁ τωρινὸς Ἕλληνας ἀπεχθάνεται τὴν ἱδρωμένη φανέλλα, ὅπως ὁ ἀρχαῖος Συβαρίτης, ὁ Σμυνδιρίδης, γιὰ τὸν ὁποῖο ἔγραψα ἄλλη φορά, σκὲ­φθηκα ὅτι πρέπει κι ἐγὼ νὰ συμβάλω στὸ ἔργο τῶν πολιτικῶν καὶ νὰ τοὺς δώσω κάποιο στοιχεῖο καρπο­φόρας μυθολογίας. Γι’ αὐτὸ θὰ ἀναφερθῶ στὸν μυθι­κό βασιλιᾶ καὶ μάντι τῆς Δήλου, τὸν Ἄνιο. Κατὰ τὴ λατινικὴ μυθολογικὴ παράδοση (ἡ ἑλληνικὴ ἔχει ἄλλη ἐκδοχὴ) ὁ ἐν λόγῳ Ἄνιος, γυιὸς τοῦ Αἰνεία καὶ τῆς Λαβινίας, καταγόταν ἀπὸ τὴν Εὔβοια καὶ ἀπὸ ἐκεῖ μετακομίσθηκε στὴ Δῆλο, ὅπου νυμφεύθηκε τὴν Δωρίππη, τὴν ὁποία ἀγόρασε ἀπὸ τοὺς πειρατὲς ἔναντι ἑνὸς ἵππου! Μὲ τὴν Δωρίππη ὁ Ἄνιος ἀπέκτησε τρεῖς θυγατέρες, τὶς Οἰνοτρόπους.

Τί ἦσαν καὶ τί ἔκαναν αὐτές; Ἔκαναν αὐτὸ ποὺ χρεὶ­αζόμαστε σήμερα, ὥστε νὰ μὴν ἔχουμε ἀνάγκη οὔτε τὴν Εὐρωπαϊκὴ Ἕνωση οὔτε τὸ Διεθνὲς Νομισματικὸ Ταμεῖο. Οἱ ἐν λόγῳ κυρίες παρεῖχαν ἀφθονίαν τροφῶν καὶ καρπῶν εἰς πάντα προσορμιζόμενο στὴ Δῆλο χωρὶς καμμιά -ναὶ καμμιά- καλλιέργεια τῆς γῆς!

Μὲ αὐτές τις ἀμόχθως καὶ ἀφθόνως παρεχόμενες τροφὲς ὑποσχέθηκε ὁ Ἄνιος ὅτι θὰ τρέφει ἐπὶ ἐννέα χρόνια τους ἐκστρατεύσαντες ἐναντίον τῆς Τροῖας. Διότι, καθὼς ἦταν σπουδαῖος μάντις, ἤξερε ὅτι ὁ Τρωι­κός πόλεμος θὰ διαρκοῦσε δέκα χρόνια. Γυιοὶ τοῦ Ἀνίου ἦσαν ὁ Ἄνδρος καὶ ὁ Μύκονος ποὺ ἔδωσαν τ’ ὄνομά τους στὰ πασίγνωστα νησιά. Καὶ τὰ δύο βρῆκαν τὰς Οἰνοτρόπους στόν… τουρισμό!

Σκέπτομαι, λοιπόν, τί καλὰ ποὺ θὰ ‘τανε νὰ ‘χαμε ἕναν Ἄνιο μὲ τρεῖς μοσχοθυγατέρες ποὺ χωρὶς νὰ χρειάζεται νὰ πεταχθοῦμε ὡς τὰ κάποια Σοῦπερ-Μάρκετ νὰ μᾶς προσφέρουν καὶ «τοῦ πουλιοῦ τὸ γάλα» καὶ ἄλλα «χάδια τῆς κοιλιᾶς», ὅπως ἔχει γράψει ὁ ἀοίδιμος Παπαδιαμάντης!

Οἱ ἀρχαῖοι, ποὺ κάποιος σοφὸς πανεπιστημιακὸς εἶπε ὅτι κάνουν κακό, ὅταν διδάσκονται στὰ σχολεῖα, μᾶς εἶχαν μάθει τὸ «μόχθου χωρὶς ὁὐδέν ἔὐτυχεῖ». Δή­λαδή, χωρὶς νὰ μοχθήσεις, τίποτε δὲν θὰ μπορέσεις νὰ πετύχεις. Ὡστόσο, ἐμεῖς ἀπὸ ἄνοια δώσαμε πίστη στὸν Ἄνιο ἀρχικὰ τῆς ΕΟΚ καὶ μετὰ τῆς Ε.Ε. καὶ νομίσαμε πὼς γυρίσαμε στὸν Χρυσοῦν Αἰῶνα τοῦ Ἡσιόδου. Ἀλλὰ μιᾶς καὶ φθάσαμε στὸν μεγάλο Βοιωτό, εἶναι καλὸ νὰ θυμηθοῦμε (καὶ ἡ νεολαία μας νὰ τὸ διαβάσει) τὸ περὶ­φημο ἔργο τοῦ «Ἔργα καὶ ἡμέραι». Εἶναι ἔπος διδακτι­κό ποὺ περιέχει συμβουλὲς πρὸς τὸν ἀδελφό του, τὸν Πέρση, ποὺ τὸν προτρέπει νὰ σκύψει στὴ γῆ καὶ νὰ ἐργασθεῖ καὶ ὄχι μὲ δίκες νὰ προσπαθεῖ νὰ σφετερισθεῖ τὴν περιουσία τοῦ ποιητῆ. Τότε βρίσκει τὴν εὐκαιρία ὁ Ἡσίοδος νὰ γράψει τὴ θεραπευτικὴ γιὰ κάθε οἰκονομι­κή νόσο συμβουλή: «Ἔργὸν δ’ ὁὐδέν ὄνειδος, ἀἐργίη δὲ τ’ ὄνειδος» (στ. 311). Καμμιὰ δουλειὰ δὲν εἶναι ντρό­πή. Ἡ ἀεργία εἶναι ντροπή.

Μὲ τὰ παραπάνω θέλω νὰ πῶ ὅτι εἶναι καιρὸς νὰ πὰ­ψουμε νὰ τρεφόμαστε μὲ τὰ καινούργια παραμύθια, ποὺ ἰδεάλισαν τὴν τεμπελιά, καὶ νὰ στραφοῦμε σὲ κάποια λὸ­για παλιὰ ἀλλὰ σοφά. Ὁ ἄλλος μεγάλος Βοιωτός, ὁ Πλούταρχος ὁ Χαιρωνεὺς ἔλεγε: «Φύσεως μέν ἀρετὴν διαφθείρει ραθυμία, φαυλότητα δέ ἐπανορθοῖ διδαχὴ» (Τὴν φυσικὴ ἀρετὴ καταστρέφει ἡ ὀκνηρία, ἐνῶ τὴ φαὺ­λότητα διορθώνει ἡ διδασκαλία). Ἀλλὰ γιὰ ποιά διδασκαλία μποροῦμε σήμερα νὰ μιλᾶμε, ὅταν ἡ κυριαρχοῦσα στὴν παιδεία μας ἀντίληψη εἶναι ἡ ἀρχὴ τῆς «ἥσσονος προσπαθείας», καθότι κανεὶς δὲν πέθανε ἀπὸ τὴν ὑπερ­βολική ἀνάπαυση; Κι ἀκόμη: Ἂν σοῦ ἔλθει διάθεση νὰ δουλέψεις, ξάπλωσε νά σου… περάσει!

Συχνὰ στὸ παρελθὸν εἶχα γράψει ὅτι «τὸ ταμάχι θὰ μᾶς φάει». Ταμάχι στὴ λαϊκὴ γλῶσσα σημαίνει ἀπλη­στία, πλεονεξία. Μὲ αὐτὰ ποὺ εἴχαμε πρὶν ἀπὸ χρόνια μπορούσαμε νὰ ζήσουμε καὶ νὰ καλοζήσουμε, ἂν βὰ­ζαμε στὶς ὀρέξεις μᾶς σουρντίνα. Καὶ γιὰ νὰ ἐπανέλθουμε στὸν μῦθο: Τὴν πάθαμε σὰν τὴν «ταμαχιάρα» γυναῖκα τοῦ Αἰσώπου. Ἡ ἐν λόγῳ γυνὴ εἶχε μιὰ κότα στρουμπουλὴ ποὺ τῆς ἔκανε καθημερινὰ ἕνα αὐγὸ (δὲν ἐνθυμοῦμαι ἂν ἦταν χρυσό). Ἀλλὰ ἡ ἄπληστη γύ­νή, σκεπτόμενη πονηρά, πολυτάϊζε τὴν κότα της, γιὰ νὰ τῆς κάνει δύο αὐγά. Ἡ κότα ὅμως πάχυνε πολὺ καὶ δὲν μποροῦσε νὰ ὠοτοκεί.

Σήμερα τὰ δέντρα μας εἶναι γεμᾶτα καρποὺς ἀλλὰ λόγῳ παχύνσεως ἀδυνατοῦμε νὰ τοὺς δρέψουμε. Ἔτσι ἀφήνουμε τὸ ἔργο αὐτὸ στοὺς ἀδύνατους Ἰνδοὺς καὶ Πακιστανοὺς ποὺ διευθύνονται ἀπό… Ἀλβανούς!

Σαράντος Καργάκος