ΝΙΣΥΡΟΣ
Το Μυστήριο των «Λουτρών Παντελίδη».Στην άκρη του χωριού Πάλοι βρίσκεται αυτό το τεράστιο και εντυπωσιακό κτιριακό συγκρότημα που, όλως περιέργως, παραμένει αναξιοποίητο.

Πρόκειται για τα Λουτρά Παντελίδη (ανέγερση 1895-λειτουργία μέχρι 1930), που κατασκεύασε ο γιατρός Πανταλέοντας Παντελίδης (+1928), ύστερα από επιστημονική τεκμηρίωση της θεραπευτικής δράσεως των παρακειμένων ιαματικών υδροθειούχων αλιπηγών. Στο σημείο προϋπήρξαν Ρωμαϊκά Λουτρά, στην μεγάλη στοά των οποίων υπήρχε επιγραφή περί της αξιολογήσεως και επιλογής του τόπου από τον Ιπποκράτη (5ος αι. π.Χ.).Το συγκρότημα Παντελίδη ονομάστηκε «Ἱπποκράτειον» κι έγινε διάσημο διεθνώς, ως πολυτελέστατο ξενοδοχείο ιαματικού τουρισμού. Τρία πλοία έρχονταν στους Πάλους κάθε εβδομάδα, φέρνοντας κόσμο από την Ευρώπη, την Αίγυπτο και την Μέση Ανατολή.

Μετά τον θάνατο του γιατρού -του οποίου η βιβλιογραφικά βεβαιωμένη συμβολή και στην διερεύνηση της νόσου Χάνσεν (λέπρας) στα Δωδεκάνησα είναι σχεδόν άγνωστη,- τα Λουτρά έκλεισαν. Δύο τουλάχιστον απόπειρες επαναλειτουργίας από τους κληρονόμους, τον εγγονό (1980) και τον δισέγγονο (2004) του γιατρού, που με ίδια κεφάλαια αναστήλωσαν τα κτίρια, απέτυχαν και η οικογένεια επιδίδεται πλέον σε επιχειρήσεις εκτός Νισύρου.

Η δική μου ερασιτεχνική προσπάθεια να μάθω, γιατί παραμένει αναξιοποίητη αυτή η σπουδαία κτιριακή εγκατάσταση και πλουτοπαραγωγική πηγή, απέβη ουσιαστικά άκαρπη. Κανείς ντόπιος «δεν ξέρει» ακριβώς. Μόνο κάτι μισόλογα, αόριστη και μη αξιόπιστη αναφορά σε οικογενειακές διαφορές, φθόνος των άλλων ξενοδόχων, αντιδράσεις του Δήμου, που λειτουργεί μία μικρή και υποβαθμισμένη, ανάλογη εγκατάσταση στην θέση «Λουτρά», τρία χιλιόμετρα πιο πέρα, όψιμοι ισχυρισμοί περί «καταπατήσεως αιγιαλού», τέτοια….Αυτό που υποθέτω εγώ, προσπαθώντας να ερμηνεύσω το «μυστήριο», είναι ότι οι ιδιοκτήτες πιέστηκαν να πουλήσουν ή έστω να παραχωρήσουν τα δικαιώματα εκμεταλλεύσεως.
Αρνήθηκαν κι έριξαν μαύρη πέτρα πίσω τους.
Τι κρίμα !..

Γεώργιος Στάθης