Τὰ κλιτὰ μέρη (ζ) [Γ΄ κλίσις οὐσιαστικῶν δ, ἡμιφωνόληκτα]

Ἀπαγορεύεται ἡ ἀναδημοσίευσις τῶν κειμένων τοῦ κυρίου Μιχαὴλ Ἀλεξανδρῆ δίχως ἀναφορὰ τῆς πηγῆς, τοῦ ὀνόματός του καὶ τοῦ ἐπαγγέλματός του ὡς ἔχει!!!

Παρακαλῶ πολὺ σεβασθῆτε το…

Φιλονόη

Ε. ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΤΡΙΤΗΣ ΚΛΙΣΕΩΣ ΗΜΙΦΩΝΟΛΗΚΤΑ

1). ΕΝΡΙΝΟΛΗΚΤΑ

α). Μονόθεμα εἰς –άν> ᾶνος, -ήν> ῆνος, -ην> ηνος, -ίς> ῖνος

ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
ὁ πελεκὰν πυρὴν Ἕλλην ἡ ἀκτὶς
τοῦ πελεκᾶνος πυρῆνος Ἕλληνος τῆς ἀκτῖνος
τῷ πελεκᾶνι πυρῆνι Ἕλληνι τῇ ἀκτῖνι
τὸν πελεκᾶνα πυρῆνα Ἕλληνα τὴν ἀκτῖνα
ὦ πελεκὰν πυρὴν Ἕλλην ὦ ἀκτίς

ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
οἱ πελεκᾶνες πυρῆνες Ἕλληνες αἱ ἀκτῖνες
τῶν πελεκάνων πυρήνων Ἑλλήνων τῶν ἀκτίνων
τοῖς πελεκᾶσιν πυρῆσιν Ἕλληνσιν ταῖς ἀκτῖσιν
τοὺς πελεκᾶνας πυρῆνας Ἕλληνας τὰς ἀκτῖνας
ὦ πελεκᾶνες πυρῆνες Ἕλληνες ὦ ἀκτῖνες

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

  1. Μόνον τὰ λήγοντα εἰς –ις εἶναι καταληκτικά, τὰ ὁποῖα ἀποβάλλουν τὸν χαρακτῆρα ν πρὸ τοῦ σ ἄνευ ἐκτάσεως. Μερικὰ ὀνόματα ἀντὶ τῆς καταλήξεως -ς ἔχουν καί –ν: Γόρτυς/Γόρτυν, δελφίς/δελφίν, ῥηγμίς/ῥηγμίν.
  2. Ἡ κλητικὴ εἶναι ὁμοία μὲ τὴν ὀνομαστικὴν δι’ ἕκαστον ἀριθμόν.
  3. Ἡ δοτικὴ πληθυντικοῦ σχηματίζεται δι’ ἀποβολῆς τοῦ χαρακτῆρος ν πρὸ τοῦ σ ἄνευ ἐκτάσεως.
  4. Κατὰ τὸ πελεκὰν κλίνονται: παιάν, μεγιστάν, Πάν, Ἀκαρνάν, Εὐρυτάν, Αἰνιάν, Ἀλκμάν, Τιτάν.
  5. Κατὰ τὰ πυρὴν καὶ Ἕλλην κλίνονται: σωλήν, δοθιήν, κηφήν , λειχήν, σπλήν, σφήν, χήν, Κεφαλλήν, Σειρήν.
  6. Κατὰ τὸ ἀκτὶς κλίνονται: δελφίς, ἴς, ῥίς, ὠδίς, Ἐλευσίς, Σαλαμίς, ὁ Φόρκυς, Γόρτυς.

β). Διπλόθεμα εἰς –ην> ενος (ἅπαντα ὀξύτονα)

ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
ὁ λιμὴν
τοῦ λιμένος
τῷ λιμένι
τὸν λιμένα
ὦ λιμὴν

ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
οἱ λιμένες
τῶν λιμένων
τοῖς λιμέσιν
τοὺς λιμένας
ὦ λιμένες

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

  1. Ἅπαντα εἶναι ἀκατάληκτα.
  2. Μὲ τὸ ἰσχυρὸν θέμα σχηματίζονται μόνον ἡ ὀνομαστικὴ καὶ ἡ κλητικὴ τοῦ ἑνικοῦ. Πᾶσαι αἱ λοιπαὶ πτώσεις σχηματίζονται μὲ τὸ ἀσθενές.
  3. Ἡ δοτικὴ πληθυντικοῦ σχηματίζεται δι’ ἀποβολῆς τοῦ ν πρὸ τοῦ σ ἄνευ ποσοτικῆς μεταβολῆς.
  4. Ὅμοίως κλίνονται: ὁ ποιμήν, ὁ πυθμήν, ὁ αὐχήν, ἡ φρήν.
  5. Τὸ μοναδικὸν ὁ κτείς κλίνεται ὡς ἑξῆς: κτείς κτενὸς κτενὶ κτένα κτείς, κτένες κτενῶν κτεσὶν κτένας κτένες.

γ). Μονόθεμα εἰς –ων> ωνος, ὀξύτονα καὶ παροξύτονα

ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
ὁ χειμὼν ἐλαιὼν πώγων γάστρων
τοῦ χειμῶνος ἐλαιῶνος πώγωνος γάστρωνος
τῷ χειμῶνι ἐλαιῶνι πώγωνι γάστρωνι
τὸν χειμῶνα ἐλαιῶνα πώγωνα γάστρωνα
ὦ χειμὼν ἐλαιὼν πώγων γάστρων

ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
οἱ χειμῶνες ἐλαιῶνες πώγωνες γάστρωνες
τῶν χειμώνων ἐλαιώνων πωγώνων γαστρώνων
τοῖς χειμῶσιν ἐλαιῶσιν πώγωσιν γάστρωσιν
τοὺς χειμῶνας ἐλαιῶνας πώγωνας γάστρωνας
ὦ χειμῶνες ἐλαιῶνες πώγωνες γάστρωνες

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

  1. Ἅπαντα εἶναι ἀκατάληκτα.
  2. . Ἡ κλητικὴ εἶναι ὁμοία μὲ τὴν ὀνομαστικὴν δι’ ἕκαστον ἀριθμόν.
  3. Ἡ δοτικὴ πληθυντικοῦ σχηματίζεται δι’ ἀποβολῆς τοῦ ν πρὸ τοῦ σ, ἄνευ ἐκτάσεως.
  4. Κατὰ τὸ χειμὼν κλίνονται: ἀγών, αἰών, κοιτών, κυκεών, λειμών, πυλών, τελαμών, τυφών, χιτών, Μαραθών, Πλαταμών, Ποσειδών, Σικυών, Τελεμών.
  5. Κατὰ τὸ ἐλαιὼν κλίνονται πάντα τὰ περιεκτικά: ἀμπελών, δαφνών, παρθενών, περιστερεών, ῥοδών.
  6. Κατὰ τὸ πώγων κλίνονται: ἄμβων, κλύδων, κνάκων, μήκων, ῥώθων, σάπων, σίφων, τρίβων, φάλκων καὶ κύρια ὀνόματα ἢ ἐθνικὰ ἢ πόλεων: Ἀπόλλων, Γλαύκων, Δόρκων, Δούπων, Δράκων, Ἕρπων, Ἵππων, Κάπων, Καύκων, Κίμων, Κόνων, Κρίτων, Κρότων, Λάκων, Λύπων, Μέτων, Μύτων, Πλάτων, Πλούτων, Σόλων, Φαίδων, Χάλκων καὶ ἄλλα (καὶ τὰ ἐκ τῆς λατινικῆς εἰλημμένα εἰς ων> ωνος: Σκιπίων, κεντυρίων, κ.λπ).
  7. Κατὰ τὸ γάστρων κλίνονται πάντα τὰ μεγεθυντικά: χείλων.

δ). Διπλόθεμα εἰς –ων> ονος, ὀξύτονα καὶ παροξύτονα

ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
ὁ τέκτων ἡγεμὼν ἡ χιὼν
τοῦ τέκτονος ἡγεμόνος τῆς χιόνος
τῷ τέκτονι ἡγεμόνι τῇ χιόνι
τὸν τέκτονα ἡγεμόνα τὴν χιόνα
ὦ τέκτον ἡγεμὼν ὦ χιὼν

ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
οἱ τέκτονες ἡγεμόνες αἱ χιόνες
τῶν τεκτόνων ἡγεμόνων τῶν χιόνων
τοῖς τέκτοσιν ἡγεμόσιν ταῖς χιόσιν
τοὺς τέκτονας ἡγεμόνας τὰς χιόνας
ὦ τέκτονες ἡγεμόνες ὦ χιόνες

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

  1. Τὰ παροξύτονα σχηματίζουν μόνον τὴν ὀνομαστικὴν ἑνικοῦ μὲ τὸ ἰσχυρὸν θέμα, ἐνῶ τὰ ὀξύτονα καὶ τὴν κλητικὴν ἑνικοῦ.
  2. Ἡ δοτικὴ πληθυντικοῦ σχηματίζεται δι’ ἀποβολῆς τοῦ ν πρὸ τοῦ σ ἄνευ ποσοτικῆς μεταβολῆς.
  3. Κατὰ τὸ τέκτων κλίνονται: ἄκμων, ἄξων, βραχίων, γείτων, δαίμων, κίων, Ἁλιάκμων, Μέμνων, Ἰάσων, Ἀγαμέμνων, Ἀριστογείτων (τὰ δύο τελευταῖα καὶ τὰ ὅμοια τούτων εἰς τὴν κλητικὴν τοῦ ἑνικοῦ ἀναβιβάζουν τὸν τόνον: ὦ Ἀγάμεμνον, Ἀριστόγειτον).
  4. Κατὰ τὸ ἡγεμὼν καὶ τὸ χιὼν κλίνονται: κανών, κηδεμών, Στρυμὼν καὶ πάντα τὰ ἐθνικά, ἀηδών, ἀλγηδών, ἀλκυών, εἰκών, σιαγών, σταγών, τερηδών, τρυγών, χελιδών, Ἀμαζών, Καρχηδών, Χαλκηδών.

Μιχαὴλ Χρ. Ἀλεξανδρῆς
Φιλόλογος

(ἡ σελίδα τοῦ Μιχαῆλ ἐδῶ)

φωτογραφία

 

Ἀποποίηση εὐθύνης

Οἱ συντάκτες τῶν ἄρθρων ἀποδέχονται ὅτι φέρουν τὴν ἀποκλειστικὴ εὐθύνη γιὰ τὴ νομιμότητα, ἀλλὰ καὶ γιὰ τὴν ὀρθότητά του περιεχομένου τῶν ἄρθρων τους, ἀπαλλάσσοντας τὸ filonoi.gr ἀπὸ ὁποιανδήποτε σχετικὴ εὐθύνη.

Leave a Reply