Σάμαινες, τὰ πλοῖα τῶν Σαμίων

Σάμαινα, μία ἐφηβική μου ζωγραφική.

Σάμαινα, μία ἐφηβική μου ζωγραφική.

Θουκυδίδης, «Ἱστοριῶν Α, 13».

Πρῶτοι δὲ Κορίνθιοι λέγονται ἐγγύτατα τοῦ νῦν τρὀπου μεταχειρίσαι τὰ περὶ τὰς ναῦς καὶ τριήρεις πρῶτον ἐν Κορίνθῳ τῆς Ἑλλάδος ἐνναυπηγηθῆναι φαίνεται δὲ καὶ Σαμίοις Ἀμεινοκλῆς Κορίνθιος ναυπηγὸς ναῦς ποιήσας τέσσαρας·
ἔτη δ᾽ ἐστὶ μάλιστα τριακόσια ἐς τὴν τελευτὴν τοῦδε τοῦ πολέμου, ὅτε Ἀμεινοκλῆς Σαμίοις ἦλθεν·

Σύμφωνα μὲ τὸν Θουκυδίδη, ὁ πρῶτος ποὺ κατασκεύασε τριήρεις ἦταν ὁ Κορίνθιος ναυπηγὸς Ἀμεινοκλῆς (ὑπολογίζεται κάπου στὸν 8ο/7ο αἰῶνα πχ.)
Ὁ ἴδιος λέει κατασκεύασε καὶ τὶς πρῶτες τριήρεις τῶν  Σαμίων, οἱ ὁποῖοι κατὰ τὴν ἐποχὴ τοῦ τυράννου Πολυκράτη (530 π.Χ.) ἔκαναν μετατροπὲς στὸ πλοῖο αὐτὸ ὥστε νὰ μεγαλώσῃ ὁ χῶρος του.
Ἔτσι προέκυψε ἔνα νέου τύπου πλοῖο, ποὺ πῆρε τὸ ὄνομα Σάμαινα, λόγῳ τῶν μετατροπῶν τῶν Σαμίων. 

Σάμαινες, τὰ πλοῖα τῶν Σαμίων1

Οἱ Σάμαινες ἦταν εἰδικὸς τύπος τριήρους-διήρους καὶ κατασκευασμένες ἔτσι, ὥστε νὰ χρησιμοποιοῦνται ὡς φορτηγὰ καὶ ὡς πολεμικὰ πλοῖα ταὐτόχρονα. Εἶχαν δηλαδὴ ὁρισμένες ἰδιαιτερότητες, ποὺ τὶς ἔκαναν νὰ ξεχωρίζουν ἀπὸ τὰ ἄλλα εἴδη πλοίων. Ἢσαν φαρδύτερα καὶ  βαθύτερα σκάφη ἀπὸ τὶς ἄλλες διήρεις, μὲ κατάστρωμα ποὺ ἐπεκτείνετο σὲ ὅλο του τὸ μῆκος. Σάμαινες, τὰ πλοῖα τῶν Σαμίων2 Σάμαινες, τὰ πλοῖα τῶν Σαμίων3

Ἰδιαίτερα ὅμως εἶχε ἐπισημανθεῖ ἀπὸ ἀρχαίους συγγραφεῖς ἠ μορφὴ τῆς πλώρης, ποὺ ἔμοιαζε μὲ κεφάλι κάπρου, τοῦ ὁποίου τὸ ῥύγχος ἦταν τὸ ἔμβολο τοῦ πλοίου. Ἴσως ἡ μορφὴ μὲ τὸ κεφάλι τοῦ κάπρου νὰ ἦταν ἕνα ἁπλὸ μορφολογικὸ στοιχεῖο, ἀλλὰ οἱ «Σάμαινες», οἱ ὁποῖες μὲ «ἐμβόλους σεσίμωνται», ὅπως ἀναφέρει ὁ Ἡσύχιος τὸν 5ο αἰῶνα μ.χ., πιθανὸν εἶχαν κάποια ἰδιαίτερα χαρακτηριστικὰ στὶς ἐμβολοφόρες πλῶρες, ποὺ τὶς ἔκαναν νὰ ξεχωρίζουν ἀπὸ τὰ ἄλλα πλοῖα».Σάμαινες, τὰ πλοῖα τῶν Σαμίων4

Ὁ εὔκολος τρόπος ἐξασφαλίσεως ξυλείας, ἐξ αἰτίας τῶν πολλῶν δασῶν τοῦ νησιοῦ, συνετέλεσε στὴν κατασκευὴ τῶν ἐμπορικῶν καὶ πολεμικῶν αὐτῶν πλοίων, κάνοντας τὴν Σάμο θαλασσοκράτειρα.
Πράγματι, τὰ πεῦκα τῆς Σάμου, μὲ τὶς χονδρὲς διακλαδώσεις, παρεῖχαν ἕτοιμα τὰ στραβόξυλα γιὰ τὶς πόστες κι ἕνα ξύλο ἄσηπο, ποτισμένο μὲ ῤετσίνι, ἀνθεκτικὸ καὶ ὑπάκουο. Τὸ ῤετσίνι ἀνέβαζε τὴν κατασκευαστικὴ ποιότητα τῆς τραχείας πεύκης τῆς Σάμου, ποὺ ἦταν περιζήτητη καὶ τροφοδοτοῦσε ὅλα σχεδὸν τὰ ναυπηγεῖα τῆς Ἑλλάδος.

Οἱ ναυπηγικὲς γραμμὲς τοῦ ἀρχαίου πλοίου Σάμαινα ποὺ ἐπισυνάπτονται, ἀναφέρονται σὲ σκάφος μήκους 25,33 μέτρων, μεγίστου πλάτους 2,76 μέτρων καὶ ὕψους στὴν μέση 2,42 μέτρων. (Ἀναλογία μήκους πρὸς πλᾶτος 6:1). Οἱ εἰκόνες τῶν σχεδίων ἔχουν διαμορφωθεῖ ἀπὸ τὸ naftoporos σὲ κλίμακα 1:100.
Τὰ στοιχεῖα προέρχονται ἀπὸ τὴν ἔντυπη ἔκδοση μὲ θέμα: «Ἀνάδειξις τοῦ ἀρχαίου πλοίου Σάμαινα», δραστηριότητα ποὺ πραγματοποιήθηκε στὸ πλαίσιο τοῦ ὁμωνύμου προγράμματος τοῦ Δήμου Πυθαγορείου – Σᾶμος.
(Πρακτικὰ Συνεδρείου- Σεπτέμβριος 2008).

Πηγές (ἐπιλογὴ παραγράφων)

Σάμαινες, τὰ πλοῖα τῶν Σαμίων5

ναυτοπόρος καὶ Σάμαινα 

Ἐλευθερία Κωνσταντίνου

Ἀποποίηση εὐθύνης

Οἱ συντάκτες τῶν ἄρθρων ἀποδέχονται ὅτι φέρουν τὴν ἀποκλειστικὴ εὐθύνη γιὰ τὴ νομιμότητα, ἀλλὰ καὶ γιὰ τὴν ὀρθότητά του περιεχομένου τῶν ἄρθρων τους, ἀπαλλάσσοντας τὸ filonoi.gr ἀπὸ ὁποιανδήποτε σχετικὴ εὐθύνη.

2 thoughts on “Σάμαινες, τὰ πλοῖα τῶν Σαμίων

  1. Συγχαίρω την Ελευθερία Κωνσταντίνου για τις Ιστορικές πληροφορίες, τον τρόπο και την παραστατική παρουσίαση .

    Ξεφεύγει κανείς από τη σημερινή Μιζέρια και το Μπλα-Μπλα των
    Περγαμηνών Ανοησιών των Καραγκιόζηδων και Καραγκιοζοπαιχτών
    της ΒΟΥΛΗΣ και των ΜΜΕ(πικινδυνότητας) .

    DR A

Leave a Reply