Μέσα στὸν ὀρυμαγδὸ ποὺ πρεοκάλεσε ἡ προχθεσινὴ ἀθλία προβοκάτσια μίας ἀσημάντου καὶ γελοίας μειοψηφίας τῆς ἑλληνικῆς νεολαίας, ἐπέρασε σχεδὸν στὰ «ψιλὰ» ἡ ἀναγνώρισις, μὲ συντριπτικὴ πλειοψηφία, ἀπὸ τὸ ἀμερικανικὸ Κογκρέσο, τῆς ἀρμενικῆς γενοκτονίας. Μία πρᾶξις ποὺ πρέπει νὰ ἐκθλιφθῇ σὰν μία ἀπὸ τὶς μεγαλύτερες ἧττες ἀπὸ συστάσεως τῆς Τουρκίας, ἡ ὁποία λυσσαλέα προσπαθοῦσε γιὰ δεκαετίες νὰ ἀποτρέψῃ. Ἀλλὰ καὶ σὰν δικαίωση ἑνὸς ἀνθρώπου ποὺ μὲ κίνδυνο τῆς ζωῆς τοῦ «ἀπαθανάτισε» τὴν γενοκτονία μὲ ἑκατοντάδες φωτογραφίες. Παρουσιάζονται μερικὲς ἀπὸ αὐτὲς (μὲ σχολιασμό).

Φωτογραφία 1. Ὁ Γερμανὸς Ἄρμιν Βέγκνερ ὑπῆρξε στὰ νεανικά του χρόνια ἐθελοντὴς ὑπαξιωματικὸς τοῦ ὑγειονομικοῦ στὸν στρατὸ τῶν Νεοτούρκων καὶ ἕνας ἀπὸ τοὺς σημαντικοτέρους αὐτόπτες μάρτυρες τῆς ἀρμενικῆς γενοκτονίας στὴν διάρκεια τοῦ Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Ἔχοντας εὔκολη πρόσβαση, λόγωῳ τῆς ἰδιότητός του, στὰ στρατόπεδα συγκεντρώσεως τῶν ἐκτοπισμένων Ἀρμενίων καὶ μὲ ἄμεσο κίνδυνο τῆς ζωῆς τοῦ φωτογράφισε καὶ κατέγραψε τὰ ἀπάνθρωπα γεγονότα τῆς γενοκτονίας ποὺ σημάδεψαν γιὰ πάντα τὴν ζωή του.

Φωτογραφία 2.
Φωτογραφίζει Ἀρμενίους ἱερεῖς νὰ σκάβουν τάφους νεκρῶν συμπατριωτῶν τους, μ΄ ἕνα ἀπὸ αὐτοὺς νὰ τοῦ ἐξομολογεῖται: «Κάποτε ἤμουν ἱερεύς, τώρα εἶμαι ἕνα πρόβατο ποὺ θὰ τὸ σφάξουν».

Φωτογραφία 3.
Στέλνει κρυφὰ σὲ Ἀμερικὴ καὶ Γερμανία ἑκατοντάδες ντοκουμέντα τῆς ἀρμενικῆς “Aghet” (καταστροφῆς), ὅπως αὐτὸ τὸ παιδικὸ παπούτσι.

Φωτογραφία 4.
Φωτογραφίζει πεινασμένους, ἀπελπισμένους, ἀῤῥώστους καὶ ἐκτοπισμένους στὶς ἐρήμους τῆς Συρίας, γεγονὸς ποὺ ἰσοδυναμοῦσε μὲ τὸν σίγουρο θάνατό τους.

Φωτογραφία 5.
Γράφει γράμματα γεμάτα ὀδύνη καὶ ἀπελπισία στοὺς συγγενεῖς του στὴν Γερμανία: «Ἀπὸ παντοῦ μὲ καλοῦν, ἡ πείνα, ὁ θάνατος, οἱ ἀσθένειες, ἡ ἀπελπισία. Ὀσμὲς κοπράνων καὶ ἀποσυνθέσεως νεκρῶν ἀναδύονται παντοῦ. Κατεβαίνω μέσα στὸ σκοτάδι στὸ ποτάμι. Σ’ ἕνα ῥέμα εὑρίίσκω μία πυραμίδα ἀπὸ ἀνθρώπινα ὀστᾶ. Νεκροκεφαλὲς ποὺ ἔχουν ἀκόμη τρίχες μαλλιῶν. Κάποιαν στιγμὴ μὲ πλακώνει μαύρη ἀπελπισία καὶ μὲ παίρνουν τὰ κλάματα σὰν νὰ ἔπρεπε νὰ καταστρέψω ὅλες τὶς ἐλπίδες, ὅλους τοὺς πυρῆνες τῆς ἀγάπης, ποὺ πάντοτε μ΄ ἕνωναν μὲ τὴν ζωή».

Φωτογραφία 6.
Τὰ ντοκουμέντα γίνονται γνωστὰ στὴν Γερμανία καὶ ἀποτελοῦν τὴν αἰτία ποὺ τὸ 1917, πρὶν λήξῃ ὁ πόλεμος, ὁ Βέγκνερ ἀπολύεται ἀπὸ τὸν γερμανικὸ στρατό.

Φωτογραφία  7.
Στὶς 19 Ἰανουαρίου 1919 καὶ πρὶν ἀκόμη ληφθοῦν οἱ μεγάλες ἀποφάσεις γιὰ τὴν μεταπολεμικὴ Τάξη Πραγμάτων στέλνει ἐπιστολή, «Μοιρολόι γιὰ τοὺς Ἀρμενίους», στὸν Ἀμερικανὸ Πρόεδρο Οὐίλσον ζητῶντας τὴν δικαίωση γιὰ τὸ 1,5 ἑκατομμύριο θυσιασθέντων Ἀρμενίων μὲ στόχο τὴν ἀνακήρυξη ἀνεξαρτήτου ἀρμενικοῦ κράτους.
Τὴν ἴδια χρονιὰ συμμετέχει στὴν ἵδρυση τῆς Ὁμοσπονδίας κατὰ τῆς πολεμικῆς θητείας καὶ ἀναλαμβάνει τὴν διεύθυνσή της.

Φωτογραφία 8.
Μέχρι τὸ 1924 ὁ Βέγκνερ παρουσιάζει τὶς μαρτυρίες του καὶ τὰ φωτογραφικὰ ντοκουμέντα σὲ διάφορες πόλεις, Βερολίνο, Βιέννη, Μπρέσλαου. «Βουβοὶ μάρτυρες» ποὺ οὐδεὶς θέλει νὰ γνωρίζῃ.

Φωτογραφία 9.
Μετὰ τὸν Μεγάλο Πόλεμο, σὲ ὅλη του τὴν ζωή, ὁ συγγραφεὺς καὶ ἀντιναζιστὴς Βέγκνερ, προσπαθοῦσε νὰ γράψῃ ἕνα μυθιστόρημα γιὰ ὅσα ἀπάνθρωπα ἔζησε στὶς ἐρήμους τῆς Συρίας δίπλα στοὺς ἐκτοπισμένους Ἀρμενίους. Δὲν τὰ κατάφερε. Ἴσως γιατί ἐταυτίσθη γιὰ τὸ ὑπόλοιπό της ζωῆς του μὲ τὰ ἑκατοντάδες χιλιάδες θύματα τῆς τουρκικῆς θηριωδίας, ἔχοντας πάντα τὸ ἐρώτημα : «Γιατί νὰ ζῶ, ὅταν ἑκατομμύρια ἄλλοι ἔπρεπε νὰ πεθάνουν;»

Φωτογραφία 10.
Τὸ δριμὺ «κατηγορῶ» τοῦ Βέγκνερ γιὰ τὴν πρώτη γενοκτονία τοῦ 20ου αἰῶνος ἐπέρασε σύντομα στὴν λήθη. Ἄλλωστε, ἀκόμη καὶ ὁ Χίτλερ, λίγες ἡμέρες πρὶν ξεκινήσῃ ὁ Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, κι ἐν ὄψει μίας ἐνδεχομένης ἐξολοθρεύσεως τῆς «πολωνικῆς φυλῆς», ἀνερωτήθη: «Ποιὸς θυμᾶται σήμερα τοὺς Ἀρμενίους;»

Φωτογραφία 11.
Ὁ Βέγκνερ ἐγνώριζε ἀπὸ «πρῶτο χέρι ὅτι στὴν γενοκτονία συμμετεῖχαν ἐνεργὰ – στὸν σχεδιασμὸ ἀλλὰ καὶ στὴν ἐκτέλεση – καὶ ἀνώτατοι Γερμανοὶ ἀξιωματικοί, οἱ ὁποῖοι δὲν εἶχαν ἁπλῶς ἐπηροὴ στὶς στρατιωτικὲς δυνάμεις τῶν Ὀθωμανῶν, ἀλλὰ ἀκόμη καὶ ἀρχηγικὲς θέσεις. Ὅπως ὁ στρατηγὸς Ὄττο Λίμαν φὸν Σάντερς, ὁ ἐπὶ κεφαλῆς τῆς γερμανικῆς στρατιωτικῆς ἀποστολῆς στὴν Τουρκία, ποὺ εἶχε τὸ πρόσταγμα στὴν μάχη τῆς Καλλιπόλεως, ἡ νικηφόρα ἔκβασις τῆς ὁποίας, στὶς ἀρχὲς τοῦ 1915, ἐξησφάλισε τὸν γερμανικὸ-ὀθωμανικὸ ἔλεγχο τῶν Δαρδανελίων καὶ τὴν ἀποκοπὴ τῆς Ρωσσίας ἀπὸ τοὺς Δυτικοὺς συμμάχους τῆς «Ἐγκαρδίου Συνεννοήσεως» καὶ ταλαιπώρησε ἀφάνταστα τὴν Ἑλλάδα μὲ τὸν «Ἐθνικὸ Διχασμό».

Φωτογραφία 12.
Ἡ γερμανικὴ συμμετοχὴ στὸ ὀθωμανικὸ ἔγκλημα κατὰ τῆς ἀνθρωπότητας ἦταν καθοριστικὴ καὶ τὸ 2015 ἐθεωρήθη ἀπὸ τὴν ἰδίαν τὴν γερμανικὴ βουλὴ σὰν «γερμανικὴ συνυπευθυνότης». Ὄχι μόνο λόγῳ τοῦ ἐξοπλισμοῦ, ὅπως φαίνεται στὴν φωτογραφία ὅπου ὁ τουρκικὸς στρατὸς συνοδεύει ἐκτοπισμένους Ἀρμενίους ὁπλισμένος μὲ γερμανικὰ Mauser, ἀλλὰ καὶ ἐπειδὴ Γερμανοὶ ἀξιωματικοὶ συμμετεῖχαν, ἀκόμη καὶ προσωπικῶς, στὴμ γενοκτονία τῶν Ἀρμενίων. Μερικοὶ ἱστορικοὶ πιστεύουν μάλιστα ὅτι ὁ «ἰθύνων νοῦς πίσω ἀπὸ τὶς ἐκτοπίσεις» ἦταν ὁ στρατηγὸς Φρίντριχ Μπρόνσαρτ φὸν Σέλντορφ, ποὺ ὑπηρέτησε περίπου ὡς Ἀρχηγὸς Ἐπιτελείου τοῦ ὀθωμανικοῦ στρατοῦ.

Φωτογραφία 13
Ἀφορμὴ τῆς ἀρμενικῆς «καταστροφῆς» ἦταν ἡ «συνωμοσία τῶν Ἀρμενίων μὲ τοὺς Ρώσσους» κατὰ τῶν Κεντρικῶν Δυνάμεων καὶ ἡ δημιουργία κάποιων ἀρμενικῶν ἀνταρτικῶν σωμάτων.

Φωτογραφία 14) Τὰ τσαρικὰ στρατεύματα τοῦ Καυκάσου εἶχαν εἰσέλθη στὶς ἀρχὲς τοῦ 1915 στὴν ἀνατολικὴ Μικρὰ Ἀσία ἀνοίγοντας ἕνα νέο μέτωπο γιὰ τὶς Κεντρικὲς Δυνάμεις.

Φωτογραφία 15.
Ὁ Γερμανὸς πρέσβυς στὴν Κωνσταντινούπολη Χὰνς Φράιχερ φὸν Βανγκενχάιμ σὲ μία ἐπιστολή του πρὸς τὸ Βερολίνο ὑπεστήριξε στὶς 31 Μαΐου 1915 ὅτι «ὁ στηριζόμενος ἀπὸ τὴν Ρωσσία ἀνατρεπτικὸς ἀγὼν τῶν Ἀρμενίων πῆρε τέτοιες διαστάσεις ποὺ ἀπειλεῖ τὴν ὕπαρξη τῆς Τουρκίας».

Φωτογραφία 16.
Ὅπως ἀναμένετο, ὁ Βέγκνερ ὑπέστη ναζιστικὲς διώξεις γιὰ τὸ συγγραφικό του ἔργο ἀλλὰ καὶ γιὰ τὶς δημόσιες διαμαρτυρίες του (ἔστειλε ἐπιστολὴ στὸν Χίτλερ μόλις δύο μῆνες ἀπὸ τὴν ἀνάληψη τῆς ἐξουσίας) γιὰ τὶς διώξεις κατὰ τῶν Ἑβραίων τῆς Γερμανίας. Συλλαμβάνεται καὶ φυλακίζεται γιὰ μερικοὺς μῆνες. Τελικά, ἠναγκάσθη τὸ 1936 νὰ καταφύγῃ, μαζὺ μὲ τὴν Ἑβραία γυναίκα του, στὴν Ἰταλία, ὅπου καὶ ἔζησε ὡς ἐνεργὸς πολίτης στὰ κινήματα εἰρήνης τὸ ὑπόλοιπό της ζωῆς του, μέχρι τὸν θάνατό του τὸ 1978.

Φωτογραφία 17.
Γιὰ τοὺς Ἀρμενίους (καὶ τοὺς Ἑβραίους) ὁ Ἄρμιν Βέγκνερ ἀνήκει στοὺς «Δικαίους τῶν λαῶν».

Φωτογραφία 18.
Γιὰ τοὺς Γερμανοὺς ὁ μαζικὸς ἐκτοπισμὸς καὶ οἱ συνέπειές του ἐθεωρήθη μέτρο «σκληρό, ἀλλὰ χρήσιμο».

Φωτογραφία 19.
Πὰρ΄ ὅλες τὶς διεθνεῖς διακρίσεις ὁ Βέγκνερ παραμένει ἀκόμη ἕνας ἄγνωστος. Γιὰ τὴν ζωὴ καὶ τὸ ἔργο του ἔχουν ἐκδοθῆ βιβλία στὴν Γερμανία, ἐνῶ ὑπάρχει ἕνας δρόμος ποὺ φέρει τὸ ὄνομά του, ὅπως καὶ τὸ Ἵδρυμα Armin T. Wegner μὲ ἕδρα τὸ Βούπερταλ.

Φωτογραφία 20
Ἕνα ἀπὸ τὰ βιβλία γιὰ τὸν Βέγκνερ καὶ τοὺς ἀγῶνες του ἔχει τίτλο τὴν ῥήση του : «Ὅποιος λέει τὴν ἀλήθεια…., πρέπει πάντα νὰ ἔχῃ ἕτοιμο ἕνα σελωμένο ἄλογο».

Βίντεο γιὰ τὴν γενοκτονία τῶν Ἀρμενίων καὶ τὸν Ἄρμιν Βέγκνερ (στὰ γερμανικά, 4΄καὶ 12΄΄):

Φωτογραφίες τοῦ Ἄρμιν Βέγκνερ ἐδῶ.

Στοϊλόπουλος Βασίλης