Μᾶς τελειώνουν τά σχολεῖα;

ἀπὸ τὸν/τὴν

0

Πρὸ μία δεκαετίας περίπου, κάπου στὴν Κορινθία, σὲ μίαν συζήτησιν μὲ ἐκπαιδευτικούς, ἔμαθα κάποιες λεπτομέρειες γιὰ τὰ μαθήματα ἐξ ἀποστάσεως, ποὺ ἀφωροῦσαν κυρίως σὲ μαθητὲς Δημοτικῶν καὶ Γυμνασίων. Βέβαια, κάτι τέτοιο εἶχε συμβεῖ πειραματικῶς, σὲ κάποια σημεῖα τοῦ πλανήτου μας, καὶ ἀφῳροῦσε κυρίως σὲ παιδιὰ ποὺ κατοικοῦσαν πολὺ μακρυὰ ἀπὸ κάποιο σχολεῖο. (Ἔκτοτε, ἄν κι ἔχω ἐρευνήσει πάρα πολλὲς ὑπηρεσίες, δὲν ξαναβρέθηκα στὰ ἴχνη αὐτῆς τῆς κατευθύνσεως, ἰδίως γιὰ τὴν Ἑλλάδα.)
Ξεκίνησα λοιπὸν νὰ ἐρευνῶ τὶς δυνατότητες τοῦ νὰ μποροῦν τὰ παιδιὰ νὰ παραμένουν στὰ τοῦ οἴκου τους, μὲ κάποιαν βοήθεια ἀπὸ τοὺς γονεῖς, καὶ νὰ παρακολουθοῦν μία ἤ δύο φορὲς τὸν μήνα, εἶτε μέσῳ διαδικτύου, εἶτε ζωντανά, κάποια μαθήματα ἀπὸ καθηγητὲς καὶ δασκάλους.  Δὲν βρῆκα τίποτα γιὰ τὴν χώρα μας!
Ἀντιθέτως, βρῆκα πάρα πολλὰ στοιχεῖα γιὰ τὴν Ἀμερικὴ καὶ λιγότερα γιὰ τὴν Εὐρώπη.
Μοῦ ἔκαναν πολὺ μεγάλην ἐντύπωσιν οἱ πληροφορίες τῶν ἐκπαιδευτικῶν τότε καὶ τὸ συζητοῦσα διαρκῶς. 
Τότε ἦταν ποὺ ἀναφέροντας τὶς παραπάνω πληροφορίες σὲ καλό μου φίλο, πρώην ναυτικό, ἀλλὰ μὲ πολλὲς γνωριμίες σὲ κύκλους ποὺ πραγματεύονται ζητήματα παιδείας, ἔμαθα πὼς ὁ σχεδιασμὸς σὲ βάθος χρόνου, ὅλων τῶν κρατῶν, εἶναι νὰ ἀπεξαρτηθοῦν ἀπὸ τὰ κτίρια, τοὺς δασκάλους καὶ τὶς ἐξετάσεις. Δῆλα δὴ νὰ ἀφήσουν τὰ παιδιὰ στὰ σπίτια τους καὶ νὰ κλείσουν τὰ σχολεῖα!
Θὰ παρέμενε ἕνα τμῆμα  τῆς γνωστῆς μας παιδείας ζωντανό, αὐτὸ ποὺ ἀφῳροῦσε κυρίως μόνον στὴν ἐξειδίκευσιν.
Δῆλα δή, ὅταν κάποιος νέος θὰ εἶχε παρακολουθήσει ὅλα τὰ μαθήματα ποὺ κρίνονταν σημαντικά, θὰ μποροῦσε νὰ πάῃ σὲ κάποιο Πανεπιστήμιον γιὰ νὰ ὁλοκληρώσῃ τὶς σπουδές του.
Ἰατρική, Φυσική, Μαθηματικά, Βιολογία, Χημεία, καθῶς κι ἐλάχιστα μαθήματα ποὺ ἀφῳροῦν στὶς κλασσικὲς σπουδές, ἀξιώνουν ἐργαστήρια, πειράματα καὶ πρακτικὴ ἐξάσκισιν.
Ἀντιθέτως, τὰ περισσότερα μαθήματα τῆς κλασσικῆς παιδείας δὲν ἔχουν τέτοιες ἀπαιτήσεις.
Συνεπῶς σιγὰ σιγά, ἀλλὰ μὲ σταθεροὺς ῥυθμούς, συμφώνως πάντα μὲ τὶς πληροφορίες τοῦ φίλου μου, θὰ καταλήγαμε στὸ κλείσιμο ὅλων σχεδὸν τῶν ἐκπαιδευτικῶν ἱδρυμάτων καὶ τῶν σχολείων. (Καὶ μετὰ ἐγὼ ἀνησυχῶ γιὰ τὴν γραμματικὴ καὶ τὴν ὀρθογραφία… Χά!)
Τότε λοιπὸν ὅλα αὐτὰ φάνταζαν παλαβά, ἀνισόρροπα… Ἐν τελῶς ἄσχετα μὲ τὴν ἐποχή μας. 

Ἀπὸ τότε ὅμως ἔχουν ἀλλάξει τὰ πάντα καὶ ἰδίως τὰ δεδομένα ποὺ μᾶς ἐπέτρεπαν νὰ διαβιοῦμε ἀξιοπρεπῶς. Δῆλα δή, ἀργὰ ἀλλὰ σταθερά, ἡ παιδεῖα ὁδεύει στὸ νὰ γίνῃ πολυτέλεια. 
Ὅταν λοιπὸν πρὸ μερικῶν ἐτῶν ξεκίνησαν κάποια Πανεπιστήμια νὰ παρέχουν δωρεὰν μαθήματα, εἰλικρινῶς δὲν πῆγε τὸ μυαλό μου σὲ ἐκεῖνα ποὺ συζητοῦσα μὲ τὸν φίλο μου πρὸ δεκαετίας.
Τώρα ὅμως;
Μήπως ἔχουμε φθάσει στό παρά πέντε; Κι ἐάν ναί, τότε οἱ ἐκπαιδευτικοί μήπως ἀποδεικνύεται περίτρανα πώς τόσα χρόνια ἦταν στό λᾶθος στρατόπεδον;

Γιὰ νὰ δοῦμε…
Θά ἀποδειχθῇ προφήτης ὁ φίλος μου;

Φιλονόη.  
Υ.Γ.1. Κι ἐπεὶ δὴ τὸ παρακάτω δημοσίευμα ἔρχεται ἁπλῶς νὰ ἐπιβεβαιώσῃ αὐτὰ ποὺ ὑποψιαζόμουν, τώρα πιὰ πιστεύω πὼς ἐλάχιστος χρόνος μᾶς χωρίζει ἀπὸ τὸ ἀποτέλεσμα ποὺ κάποτε μοῦ περιέγραφαν ὥς σενάριον ἐπιστημονικῆς φαντασίας.  

Υ.Γ.2. Δὲν χαίρομαι γιὰ τὴν πορεία ποὺ ἔχει λάβει ἡ παιδεῖα. Ἀλλὰ κάποιες φορὲς ἀναρωτιέμαι γιὰ τὸ ἐὰν ἀξίζῃ κάποιος νὰ παλέψῃ γιὰ μίαν παιδεῖα μὲ αὐτὴν τὴν κατάντια. Ἴσως θὰ ἔπρεπε νὰ δόσουμε μίαν κλωτσιὰ καὶ νὰ πάῃ στὸ ἀνάθεμα, μαζὺ μὲ ὅλα τὰ βαρίδια της… 

Παγκόσμιο «δωρεάν πανεπιστήμιο»

Κορυφαία πανεπιστήμια μπήκαν στον χορό της δωρεάν διαδικτυακής εκπαίδευσης, αλλάζοντας δραστικά το τοπίο της online γνώσης

Καινοτόμα περιβάλλοντα ευέλικτης τηλεκπαίδευσης υπόσχονται «άλματα μάθησης», χωρίς επαγγελματική κατοχύρωση

Είναι γνωστά σε όλους μας τα διλήμματα που τίθενται στα παιδιά και στους γονείς τους όταν αυτά μπαίνουν στο τούνελ των εξετάσεων που οδηγεί από το σχολείο στο πανεπιστήμιο: «Ποια σχολή να διαλέξω; Μήπως το επίπεδο εκείνης της σχολής είναι καλύτερο από αυτής; Θα μου δώσει το συγκεκριμένο πτυχίο δουλειά; Αφήνει ανοιχτές τις προοπτικές μετεκπαίδευσης; Τι κόστος θα έχουν όλα αυτά; Θα το αντέξουμε;..».

Πάντα ετίθεντο τέτοια διλήμματα, αλλά η οικονομική κρίση τα πολλαπλασίασε σε αριθμό και βαρύτητα. Αν δεν ήμασταν αυτό που είμαστε – ένας λαός ονειροπόλων Οδυσσέων -, αν ήμασταν ορθολογιστές όσο οι Ολλανδοί, πιθανότατα θα είχαμε καθοδηγήσει τα παιδιά μας στο… να μην πάει κανένα τους στις εφετινές εξετάσεις εισαγωγής στα ΑΕΙ! Γιατί; Διότι «δεν βγαίνει η επένδυση»: όταν βάλει κανείς κάτω το αθροιστικό κόστος ολοκλήρωσης ενός πρώτου πτυχίου, το αντιπαραβάλει με τις προοπτικές ανάκαμψης της εγχώριας οικονομίας και… ψάξει να βρει τις πιθανότητες διασφάλισης καριέρας με αυτό το πτυχίο, θα κλάψει τα λεφτά του.
Με ένα τέτοιο ορθολογιστικό πνεύμα κινούνται ήδη στις βορειοευρωπαϊκές χώρες, και ας μην έχουν (ακόμη) τα δικά μας οικονομικά χάλια. Δείτε για παράδειγμα τα «διπλώματα ενός έτους» που άρχισαν να ξεφυτρώνουν, όπως το Oxford Media & Business School. Παρέχουν ταχύρρυθμη κατάρτιση σε 9 έως 12 μήνες και υπόσχονται πολύ μεγαλύτερη απορρόφηση από την αγορά εργασίας. Τι σημαίνει αυτό στην ουσία για τον ίδιο τον νέο; «Μη χάνεις, παιδί μου, τον χρόνο σου τόσα χρόνια στα πανεπιστήμια. Κάνε μια μαθητεία και βρες δουλειά, και αφού τη βρεις, πας και σε πανεπιστήμιο… αν επιμένεις και μπορείς».Από την πλευρά των νέων, δεν χρειάζεται να πούμε το πώς εκλαμβάνεται αυτό το ψαλίδισμα των ονείρων τους! Αλλά από την πλευρά των ορθολογιστών του επιχειρηματικού κόσμου, τα πράγματα ήταν «κουκιά μετρημένα» ότι θα έφταναν ως εδώ. Το ήξεραν από τη στιγμή που άρχισαν να μεταφέρουν τα εργοστάσιά τους στην Κίνα και τις υπηρεσίες τους στην Ινδία. Αναμενόμενο ήταν ότι οι νέες φουρνιές πτυχιούχων που θα έπαιρναν τη μερίδα του λέοντος από τις αντίστοιχες θέσεις εργασίας θα προέρχονταν από αυτές τις χώρες. Τι θα έμενε για τη Δύση; Είτε το περίσσευμα θέσεων για ημιανειδίκευτους στις υπηρεσίες ή η αφρόκρεμα στην εξειδικευμένη έρευνα.
 
Η «προφητεία» του Γκέιτς
Στα σημάδια του ότι «το ήξεραν» ή ότι το περίμεναν εντάσσεται η από το 2010 πρόβλεψη του Μπιλ Γκέιτς – ιδρυτή της Microsoft και πλουσιότερου ανθρώπου του πλανήτη – ότι ως το 2015 οι καλύτερες πανεπιστημιακές διαλέξεις και μαθήματα θα παρέχονται δωρεάν σε όλους, μέσω του Διαδικτύου. Και πράγματι, από τότε έως σήμερα, οι πάντες βάλθηκαν να επαληθεύσουν την πρόβλεψη. Αρχικά, υπήρχαν μόνο φορείς δωρεάν τηλεπαρακολούθησης διαλέξεων, όπως το δίκτυο «Forum Network» στις ΗΠΑ. Μαθήματα online με πτυχίο Bachelor ή Masters άρχισαν να δίνουν μόνο πανεπιστήμια απομακρυσμένων περιοχών, όπως το δημόσιο διαδικτυακό πανεπιστήμιο Athabasca (www.athabascau.ca), στον Δυτικό Καναδά. Ομως το φθινόπωρο του 2011 ο καθηγητής Sebastian Thrun του Stanford – και αντιπρόεδρος της Google – «άνοιξε» δοκιμαστικά το μάθημά του Τεχνητής Νοημοσύνης στο Διαδίκτυο και εγγράφηκαν… 160.000 φοιτητές. Μετά την απρόσμενη αυτή επιτυχία ο Thrun δημιούργησε την εταιρεία πανεπιστημιακής τηλεκπαίδευσης Udacity (www.udacity.com), η οποία τώρα προσφέρει δεκαπέντε μαθήματα.
 
MIT, Stanford και Harvard στον χορό!

To Πανεπιστήμιο Αθηνών έχει ήδη το «άνοιγμά του» στα σκαριά, όπως φαίνεται στον ιστότοπο http://ocw-project.uoa.gr/.

Τον Δεκέμβριο του 2011 στο ρεύμα συμπαρασύρθηκε το ΜΙΤ, που εξήγγειλε το διαδικτυακό του ανοιχτό alter ego, το MITx. Στο πρώτο του μάθημα εγγράφηκαν 120.000 φοιτητές. Τον Απρίλιο του 2012 τα αμερικανικά πανεπιστήμια Stanford, Princeton, Pennsylvania, California Berkeley και Michigan ανήγγειλαν ότι στο εξής θα «χορεύουν από κοινού» τον τηλεκπαιδευτικό χορό, μέσω της εταιρείας Coursera (www.coursera.org) που ίδρυσαν (τώρα έχουν γίνει 33 τα πανεπιστήμια που συνεργάζονται, με 195 μαθήματα και 1,4 εκατομμύρια φοιτητές online). Αμέσως μετά, τον Μάιο, το ΜΙΤ και το Harvard ανακοίνωσαν πως συνενώνουν τις δυνάμεις τους, υπό την πλατφόρμα EdX. Σκοπός τους είπαν πως είναι όχι μόνο να στήσουν μια παγκόσμια κοινότητα δωρεάν τηλεδιδασκαλίας αλλά και να διερευνήσουν νέες μεθόδους και τεχνολογίες εκπαίδευσης.

Σημειώστε ότι στην πλειονότητά τους τα μαθήματα αυτά είναι απολύτως δωρεάν. Σε λίγες περιπτώσεις παροτρύνουν την αγορά κάποιου βιβλίου και σε κάποιες άλλες πληρώνει κανείς μια μικρή αμοιβή για τη διόρθωση των γραπτών του στις τελικές εξετάσεις. Επίσης αξιοσημείωτο είναι ότι τα μαθήματα δεν είναι πια μόνο θετικών σπουδών (όπου η βαθμολόγηση ήταν εύκολη) αλλά και ανθρωπιστικών: η βαθμολόγηση σε αυτά γίνεται με μεταβολή των συμφοιτητών σε κριτές ή με την αξιοποίηση του συνεργατικού «πληθοπορισμού» (αγγλιστί crowd-sourcing) που επιτρέπει η κοινωνική διαδικτύωση.
 
Νέες ευκαιρίες ή… νέο κόλπο;

Με 1,5 εκατομμύριο φοιτητές και 195 μαθήματα να διαλέξει κανείς, το διαδικτυακό Coursera είναι, τρόπον τινά, το μεγαλύτερο πανεπιστήμιο του κόσμου!

Εκτός από τα προαναφερθέντα βαρύγδουπα ονόματα πανεπιστημίων, στο τρένο της «ανοιχτής τηλεκπαίδευσης» ανέβηκαν επικουρικά και πολλοί άλλοι φορείς προβολής. Για παράδειγμα, το γνωστό φόρουμ επίλεκτων διαλέξεων, το TED, δημιούργησε την άνοιξη που μας πέρασε το TEDed (ed.ted.com), το οποίο επιτρέπει στους καθηγητές να χτίσουν μάθημα με πυρήνα ένα βίντεο ομιλίας. Επίσης, το Flipped Learning Network προσφέρει στους νέους τη δυνατότητα να μελετούν όπου και όποτε τους βολεύει και να συναντιούνται online μόνο για τις ασκήσεις.

Θα πείτε: «Είναι αυτός τρόπος να παίρνεις πτυχίο;». Οχι ακόμη, καθ’ όσον αυτά τα Μαζικά Ανοιχτά Διαδικτυακά Μαθήματα (ΜΟΟC, αγγλιστί) παρέχουν πιστοποιητικό παρακολούθησης αλλά όχι πτυχίο. Ομως ο κοσμήτορας του Harvard, Alan Garber, δηλώνει στους «Ν.Υ. Times»: «Πιθανολογώ ότι το τοπίο σε πέντε χρόνια από σήμερα θα είναι εντελώς διαφορετικό». Αλλά ο πρωτοπόρος των MOOC και καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Athabasca, George Siemens, προειδοποιεί: «Αν ήμουν πρύτανης κάποιου μεσαίου επιπέδου πανεπιστημίου, θα ένιωθα πολύ νευρικός τώρα, γιατί με τα κορυφαία πανεπιστήμια να δίνουν τα μαθήματά τους δωρεάν θα αναρωτιόμουν αν έχει έννοια να σχεδιάζω αντίστοιχα μαθήματα στο δικό μου»…
Με κάτι τέτοιες δηλώσεις… οι κυνικοί από εσάς θα πεισθούν ότι οι «κατεπάνω» ήξεραν πως το μποτιλιάρισμα στην εγγράμματη αγορά εργασίας θα ανακύψει και ετοίμασαν τους κατάλληλους μηχανισμούς της «επόμενης» διά βίου εκπαίδευσης. Ετσι, τα μεν κορυφαία πανεπιστήμια θα γίνουν τα ολιγοπώλια γνώσης στον πλανήτη, η δε νέα γενιά θα δουλεύει μεν… όπως-όπως κι όπου βρει, αλλά θα παραμένει προσαρμόσιμη και ευέλικτη σε όποιες νέες ανάγκες και ευκαιρίες.
Ορθολογιστικά, θα λέγαμε ότι είναι ένας τρόπος για να εκτονώνεις διηνεκώς την πίεση στον φελλό και να γεύεσαι πότε-πότε τον αφρό. Ονειροπόλα, θα το ονομάζαμε «δωρεάν διάχυση της γνώσης».
Ἀποποίηση εὐθύνης

Οἱ συντάκτες τῶν ἄρθρων ἀποδέχονται ὅτι φέρουν τὴν ἀποκλειστικὴ εὐθύνη γιὰ τὴ νομιμότητα, ἀλλὰ καὶ γιὰ τὴν ὀρθότητά του περιεχομένου τῶν ἄρθρων τους, ἀπαλλάσσοντας τὸ filonoi.gr ἀπὸ ὁποιανδήποτε σχετικὴ εὐθύνη.

Leave a Reply