Ἡ ἀρχαία Κυρτώνη καὶ ἡ ἔρις γιὰ τὴν θέση της.

Ἡ ἀρχαία Κυρτώνη καὶ ἡ ἔρις γιὰ τὴν θέση της.5Ἄρθρον τοῦ Νικολάου Μπάτσου

Γιὰ τὴν θέση τῆς ἀρχαίας Κυρτώνης σήμερα ἐρίζουν δύο τοποθεσίες.
  Ἡ μιὰ εἶναι 5 χιλιόμετρα δυτικὰ ἀπὸ τὸ Μαρτῖνο τῆς Λοκρίδος, ποὺ θὰ τὴν συναντήσουμε στὴν θέση Φουνταριᾶ ἢ Μοναχοῦ, ἀνήκει στὸν Δ.Δ. Μαρτίνου καὶ παρουσιάζει ταύτιση τῶν περισσοτέρων θέσεων ἀπὸ τὴν ἀναφορὰ τοῦ Παυσανία στὰ «Βοιωτικά» (Θ 24), καὶ ταύτιση ἀπὸ τὸν περιηγητὴ William A. Olfather, ο ὁποῖος ἐπεσκεύθη τὸ Μαρτίνο καὶ τὴν περιοχὴ τὸ 1916.

 Ἡ ἄλλη θέσις ποὺ ὑποστηρίζουν ὁρισμένοι εἶναι ἡ θέσις τῆς Κολάκας, χωριὸ σὲ ὑψηλότερη θέση, ἀλλὰ ἐκεῖ ἐρίζει καὶ μιὰ ἅλλη ἀρχαία πόλις, τὸ ἀρχαῖον Ἴον.

 Παρ’ ὅλα αὐτὰ τὰ τελευταῖα χρόνια ἡ Κολάκα ὀνομάσθηκε Κυρτώνη. Ἡ νέα αὐτὴ Κυρτώνη δὲν πληροῖ τοὺς ὅρους ποὺ ἀναφέρει ὁ Παυσανίας. Αὐτοὶ ποὺ ὑποστηρίζουν τὴν θέση τῆς Κυρτώνης στὴν Κολάκα ἔχουν ἐπισκευθεῖ πολλὲς φορὲς τὴν Κολάκα, καθ’ ὅσον περνᾶ ὁ ἀσφαλτόδρομος Κολάκα – Ἀταλάντη ἀπὸ ἐκεῖ. Δὲν ἔχουν ἐπισκευθεὶ ὅμως ποτὲ τὴν Κυρτώνη τοῦ Μαρτίνου στὸ Μοναχοῦ (διάλεξαν τὴν εὔκολη λύση).

 Ἡ Κυρτώνη στὸ Μοναχοῦ τοῦ Μαρτίνου εἶναι ἀπομονωμένη καὶ κρυφή, μακρυὰ ἀπὸ τοὺς κεντρικοὺς ὀδικοὺς ἄξονες καὶ σήμερα μόνον ἕνας καρόδρομος πάει στὴν ἀρχαία Κυρτώνη, ποὺ εἶναι καὶ τὸ ποιμνιοστάσιο ἑνὸς τσοπάνου. Ἡ ἀρχαία Κυρτώνη καὶ ἡ ἔρις γιὰ τὴν θέση της.1
 Μιὰ πόλις ῥημαγμένη ἀπὸ τὰ καιρικὰ φαινόμενα, τοὺς σεισμοὺς ἀλλὰ καὶ ἀπὸ τὴν μάστιγα τῆς ἀρχαιοκαπηλίας (συλημένοι τάφοι)   Οἱ φωτογραφίες ἀπὸ τὴν κατεστραμμένη πόλη στὸ Μοναχοῦ τοῦ Μαρτίνου ἴσως σᾶς πείσουν γιὰ τὸ ποῦ εὑρίσκεται ἡ ἀρχαία Κυρτώνη.

Ἡ ἀρχαία Κυρτώνη κατεστράφη ἀλλὰ τὰ ἴχνη τῆς ταυτίζονται μὲ τὴν ἀναφορὰ τοῦ Παυσανία:

  1. Ἡ ἀκρόπολις ἐπάνω σὲ λόφο (Κοκκινόβραχος).Ἡ ἀρχαία Κυρτώνη καὶ ἡ ἔρις γιὰ τὴν θέση της.5Ἡ ἀρχαία Κυρτώνη καὶ ἡ ἔρις γιὰ τὴν θέση της.6
  2. Κατάσπαρτα κεραμικὰ τόσο στὴν ἀκρόπολη ὄσο καὶ στὸ πλάτωμα ποὺ ἦταν ἡ πόλις. Ἡ ἀρχαία Κυρτώνη καὶ ἡ ἔρις γιὰ τὴν θέση της.7
  3. Το ἀρχαῖο ὑδραγωγεῖο ποὺ ἔφερνε νερὸ στὴν πόλη ἀπὸ τὸ ῥέμα μὲ τὰ πλατάνια (Ῥέπε). Ἦλθε στὸ φῶς ὅταν ἡ μπολντόζα ἄνοιξε δρόμο γιὰ νὰ πάρῃ νερὸ ὁ τσοπάνος γιὰ τὰ πρόβατά του, μὲ τὸν ἴδιο τρόπο ποὺ ἐρχόταν τὸ νερὸ στὴν ἀρχαία πόλη, ἀλλὰ μὲ ἀλουμινένιες σωλῆνες, ἔσπασε ἔνα κόμματι ἀπὸ τὸ πήλινο ἀρχαῖο ὑδραγωγεῖο.Ἡ ἀρχαία Κυρτώνη καὶ ἡ ἔρις γιὰ τὴν θέση της.8
  4. Η πηγὴ τοῦ Παυσανία ὅπως τὴν ὀνομάζουν ἕως σήμερα ἢ βρύσις τοῦ Μοναχοῦ. (Παυσανίας, Βοιωτικὰ Θ 24:
    «ἐστὶ δὲ αὐτόθι καὶ ὕδωρ ψυχρὸν ἐκ πέτρας ἀνερχόμενον»), ἐνᾦ στὴν Κολάκα ὑπάρχει ἔνας βράχος ποὺ τρέχει νερό, ῥέον ὕδωρ ὄχι ἀνερχόμενον καὶ μὲ κάποιο κακόφημο ὄνομα.) Ἡ πηγὴ τοῦ Μοναχοῦ ἀναβλύζει νερὸ ἀπὸ τὴν ἐποχὴ τοῦ Παυσανία ἕως σήμερα 2.500 χρόνια ἀδιάλειπτα δίπλα στὴν κοιλάδα μὲ τὰ πλατάνια.Ἡ ἀρχαία Κυρτώνη καὶ ἡ ἔρις γιὰ τὴν θέση της.9 Ἡ ἀρχαία Κυρτώνη καὶ ἡ ἔρις γιὰ τὴν θέση της.9α
  5. Άλσος μὲ πλατάνια (ἥμερα δένδρα) δίπλα στὴν πηγή, ὅπου ἐκεῖ μέσα ὑπῆρχε καὶ ἱερὸ τῶν νυμφῶν. (Παυσανίας, Βοιωτικὰ Θ 24: «νυμφῶν δὲ ἱερὸν ἐπὶ τῇ πηγῇ καὶ ἄλσους οὐ μέγα ἐστίν, ἥμερα δὲ ὁμοίως πάντα ἐν τῷ ἄλση δέντρα».) Ἡ ἀρχαία Κυρτώνη καὶ ἡ ἔρις γιὰ τὴν θέση της.10
  6. Κίονες καὶ ἴχνη ἀρχαίων ναῶν στὴν Κυρτώνη τοῦ Μοναχοῦ τοῦ Μαρτίνου. (Παυσανίας, Βοιωτικὰ Θ 24: «Ἀπόλλωνός ἐστιν ἐνταύθα ναός τε καὶ ἄλσος, ἀγάλματα δὲ ὀρθὰ Ἀπόλλωνος καὶ Ἀρτέμιδός ἐστιν».) Ἡ ἀρχαία Κυρτώνη καὶ ἡ ἔρις γιὰ τὴν θέση της.12Ἡ ἀρχαία Κυρτώνη καὶ ἡ ἔρις γιὰ τὴν θέση της.13Ἡ ἀρχαία Κυρτώνη καὶ ἡ ἔρις γιὰ τὴν θέση της.24
  7. Μυλόπετρα καὶ λαξευμένη πέτρα (λεκάνη) στὰ πλευρὰ τῆς ἀκροπόλεως.  Ἡ ἀρχαία Κυρτώνη καὶ ἡ ἔρις γιὰ τὴν θέση της.14 Ἡ ἀρχαία Κυρτώνη καὶ ἡ ἔρις γιὰ τὴν θέση της.15
  8. Ο χῶρος ποὺ ἦταν ἡ πόλις κάτω ἀπὸ τὴν ἀκρόπολη μὲ κατάσπαρτα κεραμικὰ στὸ δάπεδό της. Ἡ ἀρχαία Κυρτώνη καὶ ἡ ἔρις γιὰ τὴν θέση της.16
  9. Σειρά ἀρχαίου τείχους στὰ μισὰ τοῦ λόφου τῆς ἀκροπόλεως.Ἡ ἀρχαία Κυρτώνη καὶ ἡ ἔρις γιὰ τὴν θέση της.17
  10. Σωρολιθιάσεις ἀπὸ τὰ σπίτια τῆς ἀρχαίας Κυρτώνης. Ἡ ἀρχαία Κυρτώνη καὶ ἡ ἔρις γιὰ τὴν θέση της.18
     
  11. (Παυσανίας, Βοιωτικὰ Θ 24: «Ὑήττου δὲ στάδια ὡς εἴκοσιν ἀπέχουσιν Κύρτωνες τὸ δὲ ἀρχαῖον ὄνομα τῷ πολίσματι φασιν εἶναι Κύρτωνη».) Ἄλλη μιὰ ταύτισις τῆς Κυρτώνης μὲ τὴν ἀρχαία πόλη στὸ Μοναχοῦ τοῦ Μαρτίνου στὴν θέση Φουνταριᾶ, ἀπὸ τὴν ἀπόσταση τῆς γειτονικῆς Βοιωτικῆς πόλεως Ὕηττος ἢ Ἀγ. Ἀθανάσιος σήμερα, ποὺ ἀπέχει ἀκριβῶς 20 ἀρχαία στάδια δηλαδὴ 3.840 μέτρα. (1 στάδιον = 192μ.)
    Γεγονὸς ἀδιάψευστο, ἐνῶ ἡ Κολάκα ἀπέχει 8.000 μέτρα
    ἀπὸ τὸν Ὕηττο..
    ΒΛΕΠΕ ΧΑΡΤΗ: 
    Ἡ ἀρχαία Κυρτώνη καὶ ἡ ἔρις γιὰ τὴν θέση της.19
  12. Ὁ Παυσανίας ἀναφέρει τὴν διαδρομὴ αὐτὴν στὰ Βοιωτικὰ Θ 24 καὶ εἶναι σὲ ὅλους γνωστὸ ὅτι οἱ ἀρχαῖες πόλεις Λάρυμνα, Βουμελιταία (Μαρτῖνο), Κυρτώνη (Μοναχοῦ Μαρτίνου), Κόρσεια (Χιλιαδοὺ Προσκυνᾶ) καὶ Ἁλαὶ (Θεολόγος) εἶχαν τὴν καταγωγή τους στοὺς Λοκρούς, ὅταν ὅμως εἶχαν τὴν ἡγεμονία ὁ Ὀρχομενὸς (Μυνιακὴ ἐποχή) καὶ ἡ Θήβα (κλασικὴ ἐποχή) προσχωροῦσαν στὸ Κοινὸ τῶν Βοιωτῶν μὲ τὴν θελήσή τους.
    Στὴν Ῥωμαϊκὴ ἐποχή, 2ος αἰὼν μ.Χ., ποὺ τὴν ἐπεσκεύθη ὁ Παυσανίας ἀνῆκαν διοικητικὰ στὴν Θήβα. Ἐπίσης ἕνα ἄλλο ἀρχαῖο κείμενο ποὺ βρέθηκε στὸν ὀρθοστάτη τοῦ θησαυροῦ τῶν Θηβαίων στὸ Μαντεῖο τῶν Δελφών, μᾶς ἀναφέρει ὅτι ἤρθαν Θηβαῖοι δικαστὲς καὶ ὄχι Λοκροὶ γιὰ να λύσουν μιὰ ἔριδα γιὰ τὰ σύνορα μεταξὺ Βουμελιταίων (Μαρτῖνο) καὶ Ἀλαίων (Θεολόγου) καὶ ἀπεφάνθησαν: «ΕΡΗ ἀλαίων, τὰ δὲ εὐώνυμα Βουμελιταίων».
    Γι’ αὐτὸ ὁ Παυσανίας ἀναφέρει τὴν Κυρτώνη τοῦ Μαρτίνου Βοιωτικὴ πόλη, ἐνῷ ἡ περιοχὴ τῆς Κολάκας δὲν ἀναφέρεται ὡς Βοιωτική, διότι εὑρίσκεται σὲ ἀποστάση ἀναπνοῆς ἀπὸ τὸν Ὀπούντα (Μητρόπολις τῶν Ὀπουντίων Λοκρῶν) καὶ ἀνῆκε ἀνέκαθεν στους Λοκρούς
    .

    ΒΛΕΠΕ ΧΑΡΤΗ:Ἡ ἀρχαία Κυρτώνη καὶ ἡ ἔρις γιὰ τὴν θέση της.19
  13. Μιὰ ἄλλη ταύτισις τῆς Κυρτώνης στὸ Μοναχοῦ τοῦ Μαρτίνου εἶναι ἡ διαδρομὴ τοῦ Παυσανία. Αὐτοὶ ὑποστηρίζουν ὅτι ὁ Παυσανίας πῆγε στὴν Κόλακα, κατέβηκε στὸ Κυπαρίσσι, Νεοχῶρι καὶ βάδισε πρὸς τὴν Τραγάνα καὶ πρός τὶς Ἁλαῖς χωρὶς νὰ διασχίσῃ τὸν ποταμὸ Πλατάνιο. Θὰ εὐσταθοῦν οἱ γνῶμες τους μόνον ἐὰν ἀλλάξουν τὰ σημεῖα τοῦ ὁρίζοντος (Παυσανίας: «δεξιὰ Ἁλαίς») καὶ τὴν πορεία τοῦ ποταμοῦ Πλατανίυ ἢ Ῥεβενίκου σήμερα. Ὁ ποταμὸς Πλατάνιος πηγάζει πίσω ἀπὸ τὴν Τσούκα τοῦ Μαρτίνου καὶ στις πηγὲς του ἔχει πολλὰ πλατάνια, ἔξ οὐ καὶ Πλατάνιος,( ΦΩΤΟ 20 )ὁ ὁποῖος διασχίζει τὸ βαθὺ φάραγγι τῶν βουνῶν Ζαχιὸ καὶ Βλαχογιῶργο καὶ ἐκβάλλει στὸν κόλπο τῆς Τραγάνας, χωρίζοντας τὴν κεντρικὴ ἀπὸ τὴν νότια Λοκρίδα, ἡ ὁποία νότια Λοκρὶς πολλὲς φορὲς εἰσχωροῦσε, μὲ τὴν θελήσή τους, στοὺς Βοιωτοὺς καὶ ἀνεφέρετο ὡς Βοιωτική. [Παυσανίας, Βοιωτικὰ Θ 24: «ἐκ δὲ Κυρτώνων ὑπερβάλλοντι τὸ ὅρος πόλισμά ἐστι Κορσεία καταβάντον δὲν ἒς τὸ χθαμαλὸν ὁ ποταμὸς Πλατάνιος καλούμενος ἐκδίδοσιν ἒς θάλασσαν ἐν δεξιᾷ δὲ τοῦ ποταμοῦ Βοιωτῶν ἔσχατοι ταύτη πόλισμα οἰκοῦσι Ἁλὰς ἐπὶ θαλάσσῃ». Ἀπόδοσις: «Ἀπὸ τὴν Κυρτώνη τοῦ Μαρτίνου μόλις περάσῃ κάποιος τὸ βουνὸ (χωρὶς να ἀναφέρῃ ὁ Παυσανίας ὑψόμετρο ἐννοεῖ τὸν ὀρεινὸ ὄγκο τοῦ ὀροπεδίου τοῦ Μοναχοῦ) συναντὰ τὴν μικρὴ πόλη Κορσεία (Χιλιαδοὺ Προσκυνᾶ). Κατεβαίνοντας κάποιος πρὸς τὴν πεδιάδα (πρὸς Τραγάνα) συναντᾶ τὸν ποταμὸ τὸν λεγόμενον Πλατάνιο (ποὺ διέρχεται μὲ γέφυρα κάτω ἀπὸ τὸν ἐθνικὸ δρόμο δίπλα στὰ διόδια Τραγάνας) καὶ ἐκβάλλει στὴν θάλασσα (παραλία Τραγάνας ) δεξιὰ τοῦ ποταμοῦ (χωρὶς νὰ περάσῃ τὸν ποταμὸ Πλατάνιο), εἶναι ἡ τελευταία μικρὴ πόλις τῶν Βοιωτῶν Ἁλαῖς (Θεολόγος)».] Ὑπ’ ὄψιν ὅτι ὁ Παυσανίας δὲν ἀναφέρει ὅτι περνὰ τὸ ποτάμι ἀλλὰ στρίβει δεξιά, πάει στὶς Ἁλαῖς καὶ τερματίζει αὐτὴν τὴν διαδρομή. Διαδρομὴ που εἶχε ξεκινήσει ἀπὸ τὸ Ἀκραίφνιο, Κῶπαι (Κάστρο), Ὅλμωνες (Στροβίκι), Ὕηττος (μεταξὺ Παύλου καὶ Τσούκας Μαρτίνου), Κυρτώνη (Μοναχοῦ Μαρτίνου), Κόρσεια (Χιλιαδοῦ Προσκυνᾶ), Ἀλαῖαι (Θεολόγος) καὶ ἐπέστρεψε στὸ Ἀκραίφνιο καὶ συνέχεια στὴν Θήβα, στὸ μνῆμα τοῦ Μενοικέως, υἱοῦ τοῦ Κρέοντος. Ἡ ἀρχαία Κυρτώνη καὶ ἡ ἔρις γιὰ τὴν θέση της.20
  14. Μια ἄλλη ταύτισις τῶν ἀρχαίων πόλεων τῆς νοτίου Λοκρίδος ἔρχεται ἀπὸ τὸν περιηγητὴ William A. Olfather. ὁ ὁποῖος ἐπισκεύθηκε τὸ Μαρτῖνο τὸ 1916 καὶ ἔκανε τὴν ἴδια διαδρομὴ μὲ τὸν Παυσανία. Στὶς φωτογραφίες 21 καὶ 22 διακρίνεται μιὰ ἀρχαία κρήνη ὅπως εἶναι σήμερα καὶ ὅπως ἦταν τότε. Στὸ ἕνα ἄλογο εἶναι ἡ γυναῖκα τοῦ Olfather μὲ τὸ καπέλο, τὸ ἄλλο ἄλογο χωρὶς ἀναβάτη εἶναι τοῦ ἰδίου τοῦ Olfatherο ὁ ὁποῖος τραβὰ αὐτὴ τὴν στιγμὴ τὴν φωτογραφία. Δίπλα διακρίνουμε δύο φουστανελάδες Μαρτιναίους, ποὺ κρατοῦν τὰ ἄλογα καὶ Μαρτιναῖες γυναῖκες γύρω στὴν κρήνη στὸ Τσοροκὼς τοῦ Μαρτίνου, ὅπου καὶ τὸ ἐξωκκλήσι τῆς Παναγίας σήμερα. Ο William A. Olfather ταύτισε τὶς ἀρχαῖες πόλεις ὡς ἐξῇς: Τὴν ἀρχαία Βουμελιταία στὸ Παλαιοχῶρι δίπλα καὶ νοτιοανατολικὰ ἀπὸ τὸ Μαρτῖνο, τὴν Κυρτώνη στὸ Μοναχοῦ τοῦ Μαρτίνου στὴν θέση Φουνταριᾶ, τὴν Κορσεία στὴν Χιλιαδοῦ τοῦ Προσκυνᾶ, τὶς Ἁλαῖς στὸν Θεολόγο καὶ τὴν Λάρυμνα στὴν Λάρυμνα.ΦἩ ἀρχαία Κυρτώνη καὶ ἡ ἔρις γιὰ τὴν θέση της.21Ἡ ἀρχαία Κυρτώνη καὶ ἡ ἔρις γιὰ τὴν θέση της.22
  15. Ένα ἀρχαῖο νεκροταφεῖο τοῦ 4ου αι. π.Χ. ἀπὸ σωστικὴ ἀνασκαφὴ τῆς ΙΔ ΕΠΚΑ (ΑΔ 38 Χρονικὰ 1983, 158-160) στὴν θέση Φουνταριᾶ τοῦ Μοναχοῦ, σὲ ἀπόσταση ἀναπνοῆς ἀπὸ τὴν ἀρχαία πόλη τοῦ Μοναχοῦ τοῦ Μαρτίνου καὶ πιθανὸν τὸ νεκροταφεῖο νὰ ἤταν αὐτῆς τῆς πόλεως.
    Γιὰ τὴν μυστηριώδη καὶ ἀπόκρυφη ἀρχαία πόλη στὸ Μοναχοῦ τοῦ Μαρτίνου δίπλα στὴν κοιλάδα (ἄλσος) μὲ τὰ πλατάνια, τὰ κρύα νερὰ καὶ τὴν μισογκρεμισμένη ἀκρόπολη στὸν ὑπερυψωμένο λόφο ἐπάνω ἀπὸ τὸν Κοκκινόβραχο, δὲν ἔχουμε ἄλλες πληροφορίες. Ἐπίσης δὲν ξέρουμε πότε ἰδρύθηκε οὔτε πότε ἐγκατελείφθη, τελοῦσε ἐν ἀκμῇ στὴν κλασικὴ ἐποχὴ (4ος αἰὼν π.Χ.) σύμφωνα μὲ τὴν χρονολόγηση τοῦ νεκροταφείου τῆς Φουνταριᾶς.
    Οι κάτοικοι τῆς ἀρχαίας Κυρτώνης ἐγκατέλειψαν τὴν πόλη χωρὶς νὰ ξέρουμε γιὰ ποιὸν λόγο καὶ ἦλθαν στὴν μεγάλη ἀρχαία πόλη Βουμελιταία, στὸ Παλαιοχῶρι τοῦ Μαρτίνου, ὅπου ὑπῆρξε μιὰ ἀπὸ τὶς μακροβιότερες ἀρχαῖες πόλεις καὶ εὑρέθη σὲ ἀκμὴ τὸν 3ο – 4ο αι. π.Χ. μὲ ἀδιάλειπτη παρουσία στὸ Παλαιοχὼρι τοῦ Μαρτίνου καὶ συνέχεια στὸν διπλανὸ λόφο, στὸ σημερινὸ Μαρτίνο.

Σκοπός μας σήμερα δὲν εἶναι ἡ ταύτισις τῆς τοποθεσίας τῆς ἀρχαίας Κυρτώνης, αὐτὸ θὰ τὸ πραγματοποιήση ἡ ΙΔ ΕΠΚΑ λαμβάνοντας ὑπ’ ὄψιν τὴν ἀναφορά μας, ἀλλὰ ἡ δημοσίευσις καὶ ἡ ἀνάδειξις τῆς ἀρχαίας πόλεως γιὰ νὰ ἔλθῃ στὸ φῶς καὶ νὰ ξεφύγῃ  ἀπὸ τὸν βαθὺ λήθαργο, τὴν ἀφάνεια καὶ τὴν καταστροφή.
  Περισσότερο ἀναφέρουμε τὴν ἀρχαία αὐτὴ πόλη στὸ Μοναχοῦ τοῦ Μαρτίνου, ὅποια κι ἐὰν εἶναι αὐτή, γιατὶ ἐκεῖ κάποτε ἀνεπτύχθη  ἔνας πολιτισμὸς καὶ κτυποῦσε ἡ καρδιὰ πολλῶν ἀπὸ τοὺς ἀρχαίους προγόνους μας. Ἂς μείνουν τουλάχιστον οἱ φωτογραφίες προτοῦ ἀφανισθοὺν καὶ τὰ τελευταῖα της ἴχνη.

Μαρτῖνο
26 Ἀπριλίου 2014
Νῖκος Α. Μπάτσος
Ἱστορικὸς ἐρευνητὴς

Ἀποποίηση εὐθύνης

Οἱ συντάκτες τῶν ἄρθρων ἀποδέχονται ὅτι φέρουν τὴν ἀποκλειστικὴ εὐθύνη γιὰ τὴ νομιμότητα, ἀλλὰ καὶ γιὰ τὴν ὀρθότητά του περιεχομένου τῶν ἄρθρων τους, ἀπαλλάσσοντας τὸ filonoi.gr ἀπὸ ὁποιανδήποτε σχετικὴ εὐθύνη.

Leave a Reply