Ἡ Δῆλος, ἡ Σεισάχθεια καὶ ἡ χρεωκοπία.

Ἕνα ἄρθρον τοῦ βήματος θέλω νὰ μεταφέρω ἀπὸ καιρό. Τὸ ἄφηνα σὲ ἀναμονή, διότι τὰ γεγονότα τρεχουν συνήθως μὲ ταχύτητες μὴ ἐλεγχόμενες. 

Εἶναι μία μικρὴ ἀναδρομή, ὅσο καὶ ἀντιστοίχισις, τῶν τότε μὲ τὰ τωρινὰ δεδομένα. 

Πράγματι οἱ Ἀθηναῖοι ξεκίνησαν νὰ καταχρασθοῦν χρῆμα κοινόν, τὸ ὁποῖον «ἐπλήρωσαν» μὲ τὴν ἀνακήρυξι τῆς Σεισαχθείας. Κάτι ἀνάλογον μὲ τὰ σημερινὰ δεδομένα, θὰ μπορούσαμε νὰ ποῦμε ἴσχυσαν καὶ τότε. 

Στὴν θέσι τῶν Ἀθηνῶν θὰ μπορούσαμε νὰ τοποθετήσουμε τὸ διεθνὲς τραπεζικὸ σύστημα καὶ στὴν θέσι τῶν ἄλλων πολιτειῶν τὴν Ἑλλάδα. 

Πολλὲς οἱ ὁμοιότητες καὶ πολλὲς οἱ διαφορές. 

Ὁμοιότητες στὸν τομέα τοῦ ἀδιεξόδου, ποὺ ὅπως καὶ τότε ὑφίσταται καὶ τώρα.

Διαφορές;

 Ἡ συμμαχία, γιὰ παράδειγμα, στὴν σημερινὴ ἐποχὴ δὲν ὑφίσταται. Δὲν ἔχουμε δομάσει κάτι ποὺ νὰ κερδίζουμε ὅλοι, ὅπως  στὰ ἐθνικὰ θέματα. Ὁ κοινὸς στρατὸς ποὺ ὑφίσταται, δὲν ὑφίσταται γιὰ νὰ προασπίζῃ σύνορα (εἴδατε τὴν ΦΡΟΝΤΕΞ νὰ ἀπωθῇ τοὺς λαθροεισαγωμένους;) ἀλλὰ γιὰ νὰ διασφαλίζῃ τὴν κεντρικὴ ἐξουσία, δῆλα δή, τὴν καταστολὴ τῶν πληθυσμῶν πρὸ κειμένου νὰ κερδοφορῇ τὸ τραπεζοκεντρικὸν σύστημα.

Ἄλλη διαφορά εἶναι οἱ ἀφετηρίες.  Βασιζομένοι στὸ ὅμαιμον, ὁμόγλωσσον καὶ ὁμόθρησκον οἱ Ἕλληνες τότε ἐδόμησαν μίαν συμμαχία, πρὸ κειμένου νὰ ἀντιμετωπίσουν κοινὸν ἐχθρό, τὸν Πέρση. Ἐν ἀντιθέσει μὲ τὸ σήμερα ποὺ ὁ κοινὸς ἐχθρός δὲν ὀρίζεται, δὲν ὑπάρχει κοινὴ στόχευσις καὶ κοινὰ συμφέροντα τῶν χωρῶν μελῶν τῆς Ε.Ε. 

Τέλος, ἐπὶ Ἀθηναϊκῆς Ἡγεμονίας εὑρέθησαν ἐπίσης κάποια λαμόγια καί, ἀναλόγως πρὸς τὸ σήμερα, ἔπραξαν τὰ συνήθη. Ἅρπαξαν. Ὅμως Ἅρπαξαν χρήματα ποὺ εἶχαν οἱ ἄλλες πόλεις πρὸ πληρώσει ἤδη. Δῆλα δή ἔκλεψαν κανονικότατα. Ἡ ἄρνησις τῶν πόλεων νὰ πληρώσουν οὐσιαστικῶς (κατὰ βάσιν αὐτὸ εἶναι) ἦταν ἡ ἄρνησις νὰ ἐξακολουθήσῃ ἡ καταλήστευσίς τους.

Τί κάνουμε σήμερα; Ἡ φυσικὴ ἐξέλιξις τῶν πραγμάτων θὰ μποροῦσε νὰ μᾶς πάῃ στὴν Σεισάχθεια. (Καὶ ἴσως μᾶς πάῃ.) Ἀλλὰ πόσο πολὺ τὸ δικαιούμαστε; Ὅταν ὅλοι  μας, ἄλλος λιγότερο κι ἄλλος περισσότερο, ἔχουμε συμβάλλει στὸ νὰ ζοῦμε σήμερα σὲ ἐτούτην τὴν ἀθλιότητα; Ἐὰν γιὰ παράδειγμα ἤμουν ἁπλὸς δημόσιος ὑπάλληλος ὅλα αὐτὰ τά χρόνια, ποιός μέ διόρισε, τί ἄφησα πίσω μου γιὰ αὐτόν τόν διορισμό, ποιοῦ τήν θέσι «ἅρπαξα»;  (Ὁ δηόσιος ὑπάλληλος εἶναι ἴσως ἀτυχὲς παράδειγμα. Ἀλλὰ μπορεῖτε νὰ τὸ μεταφέρετε σὲ κάθε δραστηριότητα ἐπαγγελματική καὶ νὰ ἀναζητήσετε συνειδητὰ τὴν συμμετοχὴ καὶ τὴν συνενοχή. Διότι οὐδεὶς ἀναμάρτητος!)

Νὰ προχωρήσουμε λοιπὸν σὲ Σεισάχθεια. Ἀλλὰ νὰ τὸ δικαιούμαστε. Νὰ μὴν τὸ «κλέψουμε» κι αὐό, ὅπως τόσα ἄλλα  καί, πρὸ πάντος, νὰ μὴν νομιμοποιηθῇ ἡ νέα ἀνακατανομὴ πλούτου, εἰς βάρος τῶν πολλῶν. Σεισάχθεια, ἐκτὸς ὅλων τῶν ἄλλων, σημαίνει καὶ σβήσιμο τῶν πάντων. Καὶ χρεῶν ἀλλά, κυρίως, ἐγκλημάτων κι ἐγκληματιῶν. 

Φιλονόη.

Υ.Γ.Ξέρετε τί πιστεύω κατὰ βάθος;  Ἐὰν δὲν γίνουμε ὅλοι δίκαιοι, ὅλοι ἠθικοί, ὅλοι ἀπόλυτοι μὲ τὸ καλὸ κι ἀγαθόν, δὲν δικαιούμαστε νὰ συζητᾶμε γιὰ τέτοια ζητήματα. Πάλι στὸ τζᾶμπα θὰ τὴν βγάλουν οἱ πραγματικοὶ ἀπατεῶνες… Καὶ δὲν κάνει. 

Η Δήλος, η σεισάχθεια και η χρεωκοπία

Αθήνα 

Εξι μίλια νοτιοδυτικά της κοσμοπολίτικης Μυκόνου, ένα μικρό ξερονήσι στην καρδιά του Αιγαίου, η Δήλος, νησί του Απόλλωνα και της Αρτέμιδος, που αποτέλεσε θρησκευτικό και πολιτιστικό κέντρο της αρχαιότητας, έχει αφήσει το στίγμα του και στην παγκόσμια… οικονομική ιστορία.
Τον 4ο αιώνα π.Χ. εξάλλου, στον ναό του Απόλλωνα στη Δήλο, φυλάσσονταν οι θησαυροί της συνομοσπονδίας των ελληνικών πόλεων-κρατών κάτω από την ηγεσία της Αθήνας. Εκεί φυλασσόταν το τεράστιο ποσό των εισφορών των συμμάχων και εκεί γίνονταν οι συναντήσεις των αντιπροσώπων.
Οι πόλεις-κράτη συνέβαλλαν στο ταμείο με τη μορφή οικονομικών πόρων, στρατευμάτων και πλοίων, ενώ τα μέλη είχαν ισότιμη ψήφο στο συμβούλιο που είχε δημιουργηθεί. Το ποσό της οικονομικής συμβολής καθοριζόταν πάντως από την Αθήνα, η οποία κατάφερε κάποια στιγμή να μεταφερθεί το θησαυροφυλάκιο της Συμμαχίας από τη Δήλο στην Αθήνα, καθώς πολύ σύντομα η Δηλιακή Συμμαχία εξελίχθηκε σε Αθηναϊκή Ηγεμονία.
Στα τέλη του 4ου αιώνα πάντως, και ενώ η περίφημη αθηναϊκή συμμαχία έχει ανασυσταθεί, 13 πόλεις-κράτη προχώρησαν σε δανεισμό από τον ναό της Δήλου. Οι δέκα πόλεις-κράτη όμως δεν μπορούσαν να αποπληρώσουν τα χρέη τους, προχωρώντας έτσι στην πρώτη… στάση πληρωμών της παγκόσμιας ιστορίας. Δύο από τις δέκα πόλεις-κράτη μάλιστα δεν μπόρεσαν τελικά να αποπληρώσουν τα χρέη τους, ενώ οι υπόλοιπες οκτώ ζήτησαν αυτό που αποκαλείται σήμερα… επαναδιαπραγμάτευση χρέους.
Η στάση πληρωμών στην Αρχαία Ελλάδα δεν ήταν λοιπόν άγνωστο φαινόμενο διότι, όπως λέγεται, οι αρχαίοι Ελληνες ως έμποροι αναγνώριζαν αυτό που αποκαλείται σήμερα… συνυπευθυνότητα χρέους- δηλαδή ότι ο δανειστής πρέπει να αναλαμβάνει μερίδιο του ρίσκου αν κάτι πάει στραβά.
Και το 594 π.Χ. εξάλλου, όταν ο Σόλων ανέλαβε τις τύχες της Αθήνας, οι φτωχοί (η τάξις των θετών) ήταν βουτηγμένοι στα χρέη και ανίκανοι να εκπληρώσουν τις υποχρεώσεις τους, αυτοί οι εξαθλιωμένοι δανειολήπτες γίνονταν δούλοι στους πιστωτές. Οι φτωχοί Αθηναίοι δανείστηκαν τότε λοιπόν πάνω από τις δυνάμεις τους με τίμημα τη δική τους ελευθερία αλλά και της οικογένειάς τους, καθώς η δυνατότητα υποδούλωσης περιελάμβανε και τους δευτερότοκους γιους, τις ανύπανδρες κόρες, αλλά και τις αδελφές τους.
Το θέμα είναι πάντως ότι πολλά από τα δάνεια, (όπως και πολλά άλλα κατά την εξέλιξη της παγκόσμιας οικονομικής ιστορίας -π.χ. subprime δάνεια στις ΗΠΑ προσφάτως) χορηγήθηκαν τότε με τη σίγουρη πρόβλεψη ότι ο οφειλέτης θα αποδειχθεί τελικά ανίκανος να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις του, κάτι που αποτελεί μια υπενθύμιση των ηθικών παραμέτρων στην ανάληψη κινδύνου. Από την εποχή του Σόλωνα λοιπόν ο πλουτισμός του δανειστή μέσα ακόμη και από την εξαθλίωση του δανειολήπτη κυριάρχησε σε πολλά μέρη του κόσμου.
Το 594 π.Χ. από μηχανής θεός αποδείχθηκε ο Σόλων, ο οποίος με τη «σεισάχθειά» του απάλειψε όλα τα συμβόλαια των φτωχών ανθρώπων, που είχαν βάλει ενέχυρο ακόμη και τον ίδιο τους τον εαυτό, απελευθέρωσε τη γη από τα παλαιά χρέη, ενώ με άλλους νόμους βοήθησε τους πλούσιους οφειλέτες αναπροσαρμόζοντας και κατά 27% το νόμισμα, κάτι που ευνόησε το αθηναϊκό εμπόριο.
Στη σύγχρονη Ελλάδα, 2.400 χρόνια μετά, καθώς το κράτος και οι ιδιώτες δαπανούσαν περισσότερα από όσα παρήγαν σε βάρος μάλιστα των μελλοντικών γενεών, ένας συνδυασμός χαμηλής ανταγωνιστικότητας, υψηλής κατανάλωσης και αναποτελεσματικότητας του δημόσιου τομέα εκτόξευσε τα ελλείμματα, με αποτέλεσμα την κατάρρευση του μοντέλου ανάπτυξης της οικονομίας, φέρνοντας την χώρα στο χείλος της χρεωκοπίας.
Τα χρέη, η κοντόφθαλμη και ορισμένες φορές ανίκανη πολιτική ελίτ, μαζί με τις μεγάλες και «σύνθετες» ευθύνες και της οικονομικής ελίτ, που διέβρωσαν την οικονομία και την κοινωνία οδηγώντας και σε κρίση αξιών και έφεραν την αποπομπή της Ελλάδας από τις αγορές, το μνημόνιο και την τρόικα.
Και ενώ όροι όπως «επιλεκτική χρεωκοπία», «ελεγχόμενη χρεωκοπία», «άτακτη χρεωκοπία», « κούρεμα ομολόγων» κτλ, εμφανίζονται στο καθημερινό λεξιλόγιο των αγορών και των εταίρων μας και το μέλλον της χώρας κρέμεται από μία κλωστή, αυτό που αποκαλείται ως πολιτικό προσωπικό, μία εγχώρια ελίτ που δεν θέλει για τους δικούς της λόγους να πετύχουν οι όποιες μεταρρυθμίσεις, αλλά και μεγάλα κομμάτια της κοινωνίας που δεν γνωρίζουν ή δεν θέλουν να αποδεχτούν τα νέα δεδομένα, εμφανίζονται κατώτερα των περιστάσεων.
Όμως, έστω και αν ένας νέος Σόλων δύσκολα μπορεί να εμφανιστεί, το θέμα είναι, η χώρα να κρατήσει όσο είναι αυτό δυνατόν την τύχη στα χέρια της, ώστε να μπορέσει ακόμη και να επωφεληθεί από τις διεθνείς διεργασίες, γιατί εάν το παιχνίδι ξεφύγει και αρχίσουν άλλη χάνοντας την υπομονή τους να αποφασίζουν «για εμάς χωρίς εμάς», τότε η τραγωδία θα είναι μάλλον αναπόφευκτη. (βῆμα)
Ἀποποίηση εὐθύνης

Οἱ συντάκτες τῶν ἄρθρων ἀποδέχονται ὅτι φέρουν τὴν ἀποκλειστικὴ εὐθύνη γιὰ τὴ νομιμότητα, ἀλλὰ καὶ γιὰ τὴν ὀρθότητά του περιεχομένου τῶν ἄρθρων τους, ἀπαλλάσσοντας τὸ filonoi.gr ἀπὸ ὁποιανδήποτε σχετικὴ εὐθύνη.

Leave a Reply