Ἡ ταχυγραφία (στενογραφία) στὴν ἀρχαιότητα.

Ἡ ταχυγραφία (στενογραφία) στὴν ἀρχαιότητα.

Τὸ μάθαμε κι αὐτό..

Καὶ φυσικὰ εἶναι κάπως δύσκολον νὰ κατανοηθῇ, ἰδίως ἐὰν ἔχουμε μάθῃ πὼς αὐτὸ τὸ εἶδος γραφῆς εἶναι σχετικὰ πρόσφατο. 
Δὲν ἐγνώριζα λοιπὸν κάτι περισσότερο γιὰ τὴν στενογραφία τῶν παππούδων μας καὶ χάρηκα ἰδιαιτέρως γιὰ τὶς πληροφορίες ποὺ μοιράζομαι μαζύ σας σήμερα.
Εὕχομαι νὰ τὶς ἀπολαύσετε κι ἐσεῖς, ὅπως ἐγὠ.

Φιλονόη.

ΤΑΧΥΓΡΑΦΙΑ (στενογραφία) ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ

Η στενογραφία  είναι μέθοδος ταχύτατης γραφής με ειδικό αλφάβητο, που δίνει την ευκαιρία να παρασταθεί ολόκληρη λέξη με απλή μονοκοντυλιά και έτσι να μπορεί αυτός που γράφει να παρακολουθεί τον προφορικό λόγο.
Πρώτο το εφευρετικό πνεύμα των αρχαίων Ελλήνων άρχισε να απλοποιεί διάφορα γράμματα ή να παραλείπει άλλα στις επιγραφές από τον 4ο αι. π.Χ. Πριν να καθιερωθεί ο όρος στενογραφία, υπήρχαν οι ονομασίες σημειογραφία, ταχυγραφία και σπάνια οξυγραφία. Από την αρχαία Ελλάδα πήραν τη σημειογραφία οι Ρωμαίοι κι ασχολήθηκαν μ’ αυτήν κύρια ο Κικέρωνας κι ο φίλος του Τύλιος Τίρωνας. Από κει μεταδόθηκε στο Βυζάντιο και από τον 6ο μ.Χ. αι. άρχισε η σταδιακή εξαφάνιση της σημειογραφίας.
 
Πολλοί μελετητές υποστηρίζουν ότι ο Ξενοφών υπήρξε ο εφευρέτης της ταχυγραφίας, γιατί προσπάθησε να καταγράψει τις ομιλίες – μαθήματα του δασκάλου του, Σωκράτη. 

Άλλοι πάλι υποστηρίζουν ότι η ταχυγραφία, καθαρά ελληνική ανακάλυψη, ανάγεται σε πολύ παλιότερα χρόνια. Όπως και να έχει, το αρχαιότερο ταχυγραφικό κείμενο είναι μια επιγραφή του 4ου αιώνα π.Χ., που ανακαλύφθηκε στην Ακρόπολη, χωρίς μέχρι σήμερα να έχουν καταφέρει οι ειδικοί να το αναγνώσουν στο σύνολό του . Εκτός του κειμένου αυτού στην Ακρόπολη, βρέθηκαν και δύο πλάκες στους Δελφούς με στενογραφία εντελώς διαφορετικής μορφής από αυτή της Ακρόπολης. Τα σύμφωνα σ’ αυτήν σημειώνονται με μικρές ή μεγάλες γραμμές πάνω στα φωνήεντα.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Ελληνικό έγγραφο με συντομογραφία –στενογραφία του 3-4 αιωνα μ.Χ.
Add. Ms. 33270 (3rd to 4th cent. CE).

Ο Θόμψων αναφέρει ότι «Οι Έλληνες φαίνεται ότι είχον σύστημα στενογραφίας εν λίαν αρχαίοις χρόνοις». Αλλά και ο Σιγάλας αναφέρει ότι :«….πάντως εκ τούτων συνάγομεν ότι η Ελληνική Ταχυγραφία είναι παλαιοτέρα των σχετικών περιγραφών του Φιλοστράτου (200μχ), του Γαληνού (131-200μχ) και του σωζομένου συμβαλαίου περί της αμοιβής διδασκάλου τινός της ταχυγραφίας του έτους 155μχ».

            Ο Φιλόστρατος στο Βίος Απωλλωνίου αναφέρει ότι ο Απολλώνιος στο ταξίδι του προς την Ανατολή είχε μαζί του δύο ακολούθους εκ των οποίων «…ο μεν εις ταχός γράφων…».

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Η ΣΤΗΛΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΚΡΟΠΟΛΗ ΤΩΝ ΑΘΗΝΩΝ 350 ΠΧ ΒΡΕΤΑΝΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ.
Acropolis Stone (c. 350 BCE), Brit. Mus.

     Το Δεκέμβριο του 1904 κατά τις εργασίες περιφερειακής οδού έξω από το Παναθηναϊκό Στάδιο, βρέθηκαν πέντε κενοί τάφοι και μια μεγάλη μαρμάρινη σαρκοφάγος με οστά νεκρού στον τοίχο που περιέβαλε την σαρκοφάγο υπήρχαν νεκρικές στήλες και τεμάχια στηλών. Οι στήλες αυτές είναι γνωστές σαν«Στήλη της Ερμιόνης» και «Στήλη του ορθογράφου», η δεύτερη δείχνει νεαρό άνδρα να στέκεται και να γράφει «ταχυγράφος δε» όπως έδειξε η σχετική έρευνα. Η στήλη έχει διαστάσεις ύψος : 0,95 πλάτος: 0,73 πάχος : 0,043και την πάνω πλευρά η εξής επιγραφή:

ΠΕ ΣΤΗΛΗ ΤΙΣ  Σ  ΕΣΤΗΣΕΝ ΑΡΙΠΡΕΩΣ ΕΣΟΡΑΣΘΑΙ ΜΗΤΗΡ ΤΕΙΜΟΚΡΑΤΟΥΣ ΙΝ ΕΧΗ ΠΑΡΑΜΥΘΙΟΝ ΑΥΤΗ ΕΜΝΗΣΚΕΣΘΑ ΣΩΣΑ ΕΟΥ ΤΕΚΝΟΙΟ ΠΡΟΣΩΠΟΝ ΕΝΚΕΧΑΡΑΓΜΕΝΟΝ ΟΥΝΟΜΑ ΗΔ ΕΤΕΩΝ ΕΡΙΘΜΟΣ ΕΙΧΕΝ ΓΑΡ ΕΙΚΟΣΤΟΝ ΤΕ ΕΝΑΤΟΝ ΟΡΘΟΓΡΑΦΩΝ ΤΟ ΠΑΡΟΣ

Η λέξη ορθογράφος σημαίνει την εργασία του νεκρού και σ αυτό συνηγορούν και τα σύμβολα που βρίσκονται ανάγλυφα στην στήλη. Ο Σπ Λάμπρος χρονολογεί την στήλη στα τέλη του 2ου μχ αιώνα.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Ο Marcus Tullios Tiro

Η Ελληνική ταχυγραφία έγινε σύντομα δημοφιλής στην Ρώμη, λέγεται ότι το 350 πχ ο Κόιντος Έννιος μετέδωσε την γνώση της ταχυγραφίας στην Ρώμη. Αυτός όμως που πραγματικά δημιούργησε την ταχυγραφία ήταν ο απελεύθερος Marcus Tullios Tiro που προηγουμένως βρισκόταν στην υπηρεσία του Κικέρωνα. Ο Marcus Tullios Tiro έφτιαξε λατινικό σύστημα ταχυγραφίας και για αυτό το γεγονός ο Κικέρων τον απελευθέρωσε. Το σύστημά του Marcus Tullios Tiro βασίζεται επί της συντομοτέρας γραφής παραστάσεων και μεγάλου αριθμού λέξεων, τα σημεία αυτά ονομάστηκαν «Τιρωνικά σημεία» , το σύστημα αυτό βελτίωσε πολύ ο ρήτορας Σεκένας  «όστις ηύξησεν αυτά εις 5.000». Το σύστημα του   Marcus Tullios Tiro έχει στενή σχέση με την ελληνική ταχυγραφία που ήταν σε χρήση για 1.000 περίπου χρόνια.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Ο Ξενοφώντας θεωρείται αυτός που ανακάλυψε την Ταχυγραφια (στενογραφία).

  Η Βυζαντινή ταχυγραφία βασίζεται τα πρώτα χρόνια «…προς αναγραφήν ομιλιών και των πρακτικών των συνόδων…» στο Ρωμαϊκό σύστημα του  Marcus Tullios Tiro, στην συνέχεια όμως εξελίχτηκε σε μορφή γραφικού  ρυθμού που βοήθησε στην διάδοση του χριστιανικού κηρύγματος. 

Μετά το 15ο αι. στην Αγγλία ασχολήθηκαν με την εφεύρεση στενογραφικών συστημάτων ο Πλίμουθ, ο Μπράιτ, ο Ουίλις, ο Σέλτον, ο Τέιλορ και ο Ισαάκ Πίτμαν του οποίου το σύστημά ήταν αυτό που τελικά επικράτησε. Στη Γερμανία η στενογραφική κίνηση αρχίζει από το 1796 ώσπου τελικά καθιερώθηκε η ενοποιημένη γερμανική στενογραφία επίσημα από το κράτος.
Στην Ελλάδα επικράτησε περισσότερο το γερμανικό σύστημα του Γκαμπελσμπέργκερ που προσαρμόστηκε στα ελληνικά από τον Ιωσήφ Μίνδλερ.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Το θέμα της ταχυγραφίας (στενογραφίας) στην αρχαιότητα έχει πια διερευνηθεί από τους ειδικούς και έχει στοιχειοθετηθεί η ύπαρξή της με πλήθος στοιχείων (μεγαλώστε την φωτογραφία παρουσιάζει στοιχεία από το θέμα).

Στη στενογραφία ισχύει ο κανόνας “γράφε όπως ακούς”, δηλαδή δεν τηρείται η ορθογραφία. Τα κεφαλαία, οι τόνοι, τα πνεύματα και τα σημεία στίξης εκτός από το ερωτηματικό καταργούνται. 

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
 
–          ΤΟ ΦΩΣ ΤΩΝ ΣΟΦΩΝ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ  του ΔΔΛιακόπουλου  εκδόσεις Λιακόπουλος
–          ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΕΣ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ εκδόσεις ΑΙΟΛΟΣ του Δ Λαζού.
–          Η ΣΤΕΝΟΓΡΑΦΙΑ του Μ Ι Μίνδλερ 
Ἀποποίηση εὐθύνης

Οἱ συντάκτες τῶν ἄρθρων ἀποδέχονται ὅτι φέρουν τὴν ἀποκλειστικὴ εὐθύνη γιὰ τὴ νομιμότητα, ἀλλὰ καὶ γιὰ τὴν ὀρθότητά του περιεχομένου τῶν ἄρθρων τους, ἀπαλλάσσοντας τὸ filonoi.gr ἀπὸ ὁποιανδήποτε σχετικὴ εὐθύνη.

Leave a Reply