Οἱ ἐορτὲς τοῦ Ἁγίου Γεωργίου (23 Ἀπριλίου) καὶ τοῦ Ἁγίου Δημητρίου (26 Ὀκτωβρίου) ἐλαμβάνοντο παλαιότερα ὡς χρονικὰ ὁρόσημα γιὰ τὶς ἀγροτικὲς καὶ ποιμενικὲς συμφωνίες (προσλήψεις βοσκῶν, καλλιέργεια κτημάτων κλπ), καθὼς διαιροῦν τὸν χρόνο σὲ δύο ἑξαμηνίες.

Ὁ μῦθος τῆς Περσεφόνης ἀναφέρεται ἀπὸ τὸν Ἠσίοδο καὶ στὸν ὁμηρικὸ ὕμνο πρὸς τιμὴν τῆς θέας Δήμητρος. …

Ὁ Ἅδης τὴν πῆρε στὸν κάτω κόσμο γιὰ τὴν ὀμορφιά της. Ἡ Θεὰ Δήμητρα ὅμως τὴν ἐζήτησε πίσω. Ὁ Ἅδης συνεφώνησε νὰ ἀνεβαίνῃ ἡ Περσεφόνη ἕξι μῆνες στὸν ἐπάνω κόσμο καὶ νὰ κατεβαίνῃ τοὺς ἑπομένους ἕξι στὸν κάτω κόσμο. Ἔτσι τοὺς μῆνες ποὺ ἡ Περσεφόνη εἶναι στὸν ἐπάνω κόσμο ἡ Θεὰ Δήμητρα χαιρόταν καὶ ὑπῆρχε καλοκαιρία, ἐνῶ τοὺς ἄλλους κακοκαιρία.
Οἱ ἕξι μῆνες τῆς Περσεφόνης σηματοδοτῶνται χριστιανικὰ ἀπό τὶς ἑορτὲς τῶν ἁγίων Γεωργίου καὶ Δημητρίου. «Στὸ παραδοσιακὸ λαϊκὸ ἑορτολόγιο ἡ ἡμέρα τοῦ Ἁγίου Δημητρίου καὶ τοῦ Ἁγίου Γεωργίου χωρίζουν τὸν χρόνο σὲ δύο ἐποχὲς – καλοκαιρινὴ καὶ χειμερινή.
Μία παροιμία λέει:  «Ὁ Ἅγιος Γεώργιος φέρει τὸ καλοκαίρι, καὶ ὁ Ἅγιος Δημήτριος – τὸν χειμῶνα».*

Τὸ ἀξιοσημείωτον στὴν ὅλην ἱστορία εἶναι ὅτι τὴν ἰδιότητα τοῦ δρακοντοκτόνου ὁ Ἅγιος Γεώργιος τὴν ἀποκτᾶ μόλις τὸν ἐνδέκατο αἰῶνα, καὶ ὄχι ἐνωρίτερα.

Στὴν ἑλληνικὴ παράδοση, δρακοντοκτόνους ἥρωες ἔχουμε καὶ στὰ πρὸ Χριστοῦ χρόνια, ὁ θρῦλος τῶν ὁποίων ἐπέζησε στοὺς μετὰ Χριστὸν ἁγίους. Ἔτσι, ὁ Ἅγιος Γεώργιος ἀποτελεῖ συνέχεια τοῦ ἡλιακοῦ θεοῦ Ἀπόλλωνος, ὁ ὁποῖος ἐσκότωσε τὸν Πύθωνα στοὺς Δελφούς.**

Στὴν Βουλγαρία, τὴν ἡμέρα τοῦ Ἁγίου Δημητρίου, ὅπως καὶ τὴν ἡμέρα τοῦ ἀδελφοῦ του Ἁγίου Γεωργίου, ἐγίνοντο μαντεῖες. Οἱ ἀγρότες ἔκαναν τὶς προβλέψεις τους, παρακολουθώντας τὴν μορφὴ τῆς Σελήνης, τὴν συμπεριφορὰ τῶν ζῴων καὶ ἄλλα σημάδια.*

Ὁ λαογράφος Νικόλαος Πολίτης τὸ θεωρεῖ ὡς ἀναβίωση τοῦ ἀρχαίου μύθου τοῦ Περσέως, ποὺ ἔσωσε τὴν Ἀνδρομέδα ἀπὸ τέρας. Ὁ Διόνυσος καὶ ὁ Ἅη-Γιώργης ἑορτάζουν μαζὺ στὴν Νεστάνη Ἀρκαδίας.***

Οἱ Σαρακατσᾶνοι, στὸ ὄνομά του, παίρνουν τὸν μεγαλύτερο ὄρκο τους καὶ τὴν ἡμέρα τῆς ἑορτῆς του, θυσιάζουν τὸ καλλίτερο μαῦρο κριάρι τῆς στάνης τους, ἐνῶ τὴν Λαμπρὴ ἄσπρο. Παρ’ ὅλο ποὺ χριστιανισμὸς καὶ ἀθλητισμὸς εἶναι ἔννοιες ἀντίθετες (Πρὸς Κορινθίους Ἅ΄, 9:24-26), τὴν ἡμέρα τοῦ ἐορτασμοὺ τοῦ Ἁγίου Γεωργίου σὲ πολλὰ μέρη τῆς Ἑλλάδος γίνονται ἀγῶνες δρόμου (Γρεβενά, Κιλελέρ, Ἀρ;χωβα) καὶ πάλης (Ξάνθη, Ἕβρος).

Στὸν Ἔβρο**, στὶς Καστανιὲς τὰ κορίτσια σηκώνονται χαράματα (ἀνήμερα τῆς ἑορτῆς) καὶ κόβουν πρασινάδες καὶ λουλούδια, μὲ τὰ ὁποῖα στολίζουν τὸ σπίτι τους, ἐνῶ τὰ μεγάλα στάχυα τὰ χαρίζουν στὸν ἅγιο, γιὰ νὰ χαρίσῃ καλὴ καρποφορία. Τὰ νεαρὰ ἀγόρια κόβουν ἕνα κλαδὶ μελιᾶς μὲ φύλλα (ὁ Ἡρακλῆς, λέγεται, τὸ εἶχε σὰν τὸ ῥόπαλο γιὰ νὰ ἐπιτεύξη τοὺς ἄθλους του) καὶ τὸ κάνουν λάβαρο (μπαϊράκι). Ὅταν τελειώσῃ ἡ λειτουργία στὴν ἐκκλησία, γυρνοῦν μὲ νταούλια καὶ ζουρνάδες σὲ ὅλο τὸ χωριὸ ἐνῶ μὲ τὰ λάβαρα κτυποῦν τὰ παράθυρα τῶν σπιτιῶν. Μετὰ ἀπὸ τὸν ἠχηρὸ αὐτὸν γύρο τοῦ χωριοῦ, τὰ παλληκάρια μαζεύονται στὴν ἐκκλησία, ὅπου ὑπάρχουν δύο πρόβατα, ὡς προσφορὰ στὸν ἅγιο. Ὅποιος σφάξῃ τὸ πρῶτο παίρνει τὴν προβιὰ καὶ τὸ συκῶτι, ἐνῶ ὁ παπὰς τὴν πλάτη. Τὸ ὑπόλοιπο τὸ μαγειρεύουν μὲ ῥῦζι καὶ τὸ τρώγουν ὅλοι μαζύ.
Τὸ δεύτερο πρόβατο εἶναι τὸ ἔπαθλο τῶν ἀγώνων πάλης μεταξὺ τῶν ἀγοριῶν ποὺ ἀκολουθεῖ.
Ἡ ἑπομένη (τελευταία) ἡμέρα κυλᾶ μὲ χοροὺς τραγούδια καὶ μεγάλο γλέντι μὲ κάθε εἴδους πειράγματα μεταξὺ τῶν ἑορταζόντων.

Ἡ ἑορτὴ τοῦ ἁγίου Γεωργίου (Χιδελερέζ), στ[ον μουσουλμανικὸ κόσμο τῆς Θρᾴκης**, λόγῳ τοῦ ὅ,τι λαμβάνει χώρα στὶς ἀρχὲς τοῦ καλοκαιριοῦ, συνδυάζεται μὲ ὑπαίθρια γλέντια (κουρμπάνια), ψήσιμο ἀρνιῶν, τὰ ὁποῖα μοιράζουν σὲ ὅλους τοὺς παρευρισκομένους  καί, σὲ ὁρισμένα χωριά, συνδυάζεται μὲ τὶς αἰῶρες (συνδέεται μὲ τὴν λατρεία τοῦ Διονύσου): κάνουν αὐτοσχέδιες κούνιες ἀπὸ δένδρο σὲ δένδρο, ὅπου κάθονται νεαρὲς κοπέλες ἐνῶ τὰ νεαρὰ ἀγόρια κουνοῦν τὸ κάθε ἕνα τὴν κοπέλα ποὺ τοῦ ἀρέσει.

Ὁ ἐπίσκοπος Νικόλαος τῆς Μεθώνης ἐμφανίζει τὸν Ἅγιο Δημήτριο σὰν νεαρὸ εὐνοῦχο, ὅπως ἀκριβῶς στὰ μυστήρια τῆς Σαμοθράκης (μῦθος τοῦ Ἄττι-ἡλίου).

Γιὰ τὸν Βασίλη Μισύρη ἡ ἀναγνώρισις ἀπὸ τὴν ἐκκλησία τῶν δύο Καβείρων στρατιωτῶν ἁγίων εἶναι μία χειρονομία καλῆς θελήσεως τοῦ αὐτοκράτορος Ἡρακλείου μὲ τοὺς Ἀκρίτες μανιχαίους τοῦ Πόντου καὶ τῆς Ἑλλάδος  («Κατωτικοὶ καὶ πόρνες» καὶ «Ἅγια Ῥεμάλια», Ἐκδ. Νέα Θέσις).

Οἱ δύο νεαροὶ καὶ ἡρωικοὶ στρατιωτικοὶ μάρτυρες ἅγιοι Γεώργιος καὶ Δημήτριος, ἂν καὶ δὲν φαίνεται νὰ συνηντήθησαν στὴν γῆ, εἰκονίζονται ὅμως συχνὰ ὡς φίλοι.

*Ἡ ἡμέρα τοῦ Ἀγ. Δημητρίου στὸ λαϊκὸ ἑορτολόγιο: Ἀλμπένα Μπέζοφσκα

**Τὰ παλληκάρια τοῦ Βυζαντίου: Ἅγιος Γεώργιος: Μαρία Σταματιάδου

***Ὁ Διόνυσος καὶ ὁ Ἅη-Γιώργης ἑορτάζουν μαζὺ στὴν Νεστάνη Ἀρκαδίας: Γαλανιάδου Εὔα

Πανορμίτης Σπανὸς