Ἀκόμη δὲν  εἶχαν σβήσει τὰ πρῶτα χαμόγελα τῆς ἄνοιξης. Ὁ Εὐθύφρων, ὄχι ὁ ἀρχαῖος μάντις καὶ μαθητὴς τοῦ Σωκράτη, παλαιὸς καὶ ὁμήλικος φίλος περιπατοῦσε στὸ ἀλσύλλιο τῆς γείτονας περιοχῆς, ἕν μέσῳ αὐτοφυῶν ἐαρινῶν ἀνθέων. Κρα­τοῦσε λευκὴ μαργαρίτα, τὴν ὅποια μαδοῦσε μετὰ προσοχῆς καὶ ὑποτονθόρυζε (= κρυφομουρμούριζε) μονοτόνως, ὅπως οἱ Ἰνδοὶ τὴ λέξη «όμ», «όμ», κάποιον ἀσαφῆ ρηματικὸ τύπο.

Πέρασε ἀπὸ τὸ μυαλό μου ἁμαρτωλὸς ὁ ὑποτοπασμὸς (ὑπόνοια): «Βρὲ μπάς: Καὶ σ’ αὐτὴ τὴν ἡλικίαν;». Ἀλλὰ κα­τὰ τὸ παροιμιακόν. «ὁ ἔρως χρόνια δὲν κυττᾶ».

Καὶ θυμήθηκα τὸν «σεβντὰ» τοῦ 80χρονου Γκαῖτε πρὸς καλλίμορφον νεανίδα καὶ τοῦ ἡμετέρου Παλαμᾶ πρὸς τὴν μουσόληπτον Ραχήλ. Καὶ νά ‘τὰν μόνον αὐτοί; Ἐπλησίασα ἀκρονυχὶ τὸν Εὐθύφρονα. τοῦ εἶπα περιγελαστικά:

– «Δὲν αἰσχύνεσαι. ὦ τυμβογέρον, σὲ αὐτὴ τὴν ἡλικία, ποὺ κανονικὰ θὰ ἔπρεπε νὰ προπονεῖσαι γιὰ πτῶμα καὶ νὰ παίρνεις μέτρα γιὰ κάσσα, νὰ μαδᾷς τὴ μαργαρίτα καὶ νὰ διερωτᾶσαι σὰν νεανίσκος, ἂν σ’ ἀγαπᾷ ἢ σὲ ἀπατᾷ ἡ δίμετρη Οὐκρανέζα ποὺ σὲ ὑπηρετεῖ; Αὐτή. γιὰ νὰ στὸ πῶ ἀρχαϊστὶ εἶναι «κάσσα» σωστή. Ὅλη ἡ γειτονιὰ τὸ ξέρει».

Πιθανῶς, αὐτὸ ποὺ δέν  ξέρει ὁ ἀναγνώστης εἶναι πὼς στὴν ἀρχαία ἀργκὸ κάσσα, κασσαβὰς ἢ κασαλβὰς λεγόταν ἡ γυναῖκα εὐτελῶν ἠθῶν καὶ εὐτελοῦς τιμῆς.

Ὁ Εὐθύφρων μὲ κύτταζε μὲ τὸ βλακῶδες ὕφος τῶν χονδρῶν ἀγαλμάτων τοῦ Βούδδα:

– «Πρὸς Θεοῦ, ἐψέλλισε, πῶς ἔβαλες τέτοιες βέβηλες σκέψεις στὸ μυαλό σου; Ἡ ἀμηχανία μοῦ δέν  εἶναι ἐρωτι­κή, εἶναι πολιτική. Τρεῖς μαργαρίτες,μαργαρῖτες ἔχω μαδήσει καὶ τίς ρωτῶ: νὰ πάω, νὰ μὴ πάω;».

Τὸν διαβεβαίωσα ὅτι ὁ πηγαιμός του στὸν κάτω ἢ στὸν πολὺ ἐπάνω κόσμο δέν  ἀπόκειται στὴ δική του βούληση, ἀλλὰ στὶς βουλὲς τοῦ Ὑψίστου, οἱ ὅποιες ἐν πολλοῖς μας εἶναι ἄγνωστες. Ἔμεινα, ὅμως, μὲ τὴν ἀπορία: σὲ τί συνί­σταται ἡ πολιτικότητα μιᾶς μεταβάσεως στὰ Τάρταρα ἢ στὰ οὐράνια; Καὶ ζήτησα, ὅπως θὰ ἔκανε διὰ τῆς μαιευ­τικὴς μεθόδου ὁ Σωκράτης, ἐξηγήσεις.

Ὁ Εὐθύφρων, ὡσὰν νὰ εἶχε μπροστά του ἐξομολογητή, διέλυσε τίς ἀπορίες μου. Τὸ δίλημμά του, νὰ πάει ἢ νὰ μὴ πάει, ὑπὸ στενὴ πολιτικὴ ἔννοια, ἀφοροῦσε στὶς μέλλου­σες ἐκλογές. Νὰ πάει ἢ νὰ μὴ πάει νὰ ψηφίσει;

«Ἔτσι κι ἄλλως, μοῦ εἶπε Καβαφικώς, ὅλοι βλάπτουν τὴν Ἑλλάδα ἐξ ἴσου. Πᾶρε ὡς παράδειγμα τὴ σύνταξή σου».

Ἡ σύνταξή μου, μικροτέρα λακωνικῆς ἐπιστολῆς, ἐλάχι­στα μὲ ἀπασχολεῖ. Μὲ ἔβαλε ὅμως σὲ σκέψεις ἡ στάση τοῦ φίλου μου. Καθότι ὁ Εὐθύφρων, ὡς εὐθύφρων, εἶχε εὐθέα φρονήματα. Σταθερὲς ἀρχές. Πῶς ἦταν δυνατὸν αὐτὸς ὁ βα­θύτατα πολιτικός, νὰ περιῆλθε στὴν κατάσταση τοῦ Ὄνου τοῦ Μπουριντὰν καὶ νὰ μὴ ξέρει τί νὰ πράξει: νὰ φθάσει πρὸ τῆς κάλπης ἢ περιφρονητικὰ νὰ τῆς γυρίσει τὴν πλάτη;

Γνωρίζω τὸ σκεπτικιστικὸ σλόγκαν ποὺ ἐπικαλοῦνται οἱ ὀπαδοὶ τῆς ἀποχῆς, ποὺ σ’ ἕνα δοκίμιό μου τοὺς ἔχω ὀνομάσει «ἀπέχηδες», καὶ τὸ ὁποῖο σλόγκαν φθέγγεται τα ἕξης: «Μὴ πάτε νὰ ψηφίσετε· οἱ ἴδιοι θὰ βγοῦνε». Γνω­ρίζω, ὅμως, καὶ τὸ οἰκολογικό: «Μὴ ρυπαίνετε τὸ περιβάλ­λον. Ρίχτε τὴν ψῆφο σας στὴν κάλπη».

Ὡστόσο, γιὰ νὰ σοβαρευθοῦμε, αὐτοὶ οἱ ἐξυπνακισμοὶ ποὺ εἶχαν πέραση ἐπὶ δεκαετίες στὴν ἑκάστοτε νεολαία, μᾶς ὁδήγησαν στὸ καθεστὼς τῶν ἰδίων κομμάτων καὶ προσώπων. Ἤ,  κὶ ἂν ἀλλάζουν τὰ πρόσωπα, νὰ τὰ διαδέχονται φεουδαρχικῶς οἱ κλῶνοι τους. Ἀκόμη κι ὅταν ἐμφανίζονται νέ­οι πολιτικοὶ σχηματισμοί, ἀποτελοῦνται -κατὰ κανόνα- ἀπὸ ἀποδασμοὺς (= μέλη) ἄλλων κομμάτων ἢ σχημάτων. Ἔτσι ὁ πολιτικός μας χῶρος μοιάζει μὲ καλειδοσκόπιο.

Δὲν θεωρῶ τίς ἐκλογὲς πανάκεια. Ἀλλ’ οὔτε τίς ὑποτιμῶ. Θαρρῶ ὅτι τὸ λάθος δέν  εὑρίσκεται στὰ πολιτικὰ κόμματα (καλὰ ἡ κακὰ) ἀλλὰ στοὺς ψηφοφόρους. Ὄχι διότι αὐτοὶ τὰ ἐπέλεξαν, ἀλλὰ διότι αὐτοὶ ἐπέλεξαν λάθος πρόσωπα.

Ἄς μὴ πᾶμε στὶς ἐλάχιστες μονοεδρικὲς περιοχὲς ὅπου ἡ ἐπιλογὴ εἶναι περιορισμένη. Ἄς σταθοῦμε στὶς πολυεδρικὲς καὶ συγκεκριμένα στὴ Β΄ Περιφέρεια Ἀθηνῶν. Εἶναι δυνατὸν ὅλοι οἱ ὑποψήφιοι νὰ ἦσαν σκάρτοι; Δὲν ὑπῆρχαν καλοί, ἰκα­νοί, μὲ ἐπαρκῆ γνώση τῶν πολιτικῶν, τῶν οἰκονομικῶν καὶ τῶν πολιτιστικῶν θεμάτων; Ποιό, ὅμως, ἦταν τὸ κριτήριο τῆς ἐπιλογῆς: ἡ ἱκανότητα ἢ ἀναγνωρισιμότητά;

Μπροστά μας ἔχουμε Δημοτικὲς ἐκλογὲς καὶ ἐκλογὲς γιὰ τὸ Εὐρωκοινοβούλιο, ὅπου λαμβάνονται ὅλες οἱ μεγά­λες ἀποφάσεις. Ἄς ἀφήσουμε πρὸς τὸ παρὸν τίς Δημοτικὲς καὶ ἂς περιορισθοῦμε στὶς «εὐρωεκλογές».

Ἐφέτος γιὰ πρώτη φορὰ ἔχουμε τὸ δικαίωμα τῆς σταυροδοσίας. Εἶναι μία κατάκτηση πού, ἂν τὴν ἀξιοποιήσου­με, μπορεῖ νὰ φέρει ἐπανάσταση μέσα στὰ κόμματα. Τὰ ὁποῖα, θέλοντας μὴ θέλοντας, θὰ προσφύγουν καὶ σὲ πρό­σωπα μὲ στοιχεῖα φερεγγυότητας καὶ σοβαρότητας. Νὰ γνωρίζουν τὰ εὐρωπαϊκὰ θέματα, ἀλλὰ καὶ τὰ δικά μας ἐθνικὰ θέματα· νὰ γνωρίζουν τοὐλάχιστον δύο ξένες γλῶσσες καὶ ἐπαρκῶς τὴν Ἑλληνικὴ στὴ διαχρονία της,  ἐπίσης ἑλληνικὴ καὶ εὐρωπαϊκὴ ἱστορία, τέχνη καὶ λογο­τεχνία, ὥστε νὰ ἀποτελοῦν τοὺς καλύτερους πρεσβευτὲς τῆς χώρας μας στὸ ἐξωτερικό.

Φυσικά, στὰ ψηφοδέλτια ἔχουν περιληφθεῖ διασημό­τητες τῆς στιγμῆς (ἀθλητές, ἠθοποιοί, ἀοιδοὶ καὶ οἱ γνω­στοὶ θαμῶνες τῶν καναλιῶν). Ἡ ἀναγνωρισιμότητα ἐξα­κολουθεὶ νὰ ἔχει βαρύτητα, διότι συμπλέει μὲ τὴν πολιτι­κὴ ἀνωριμότητα.

Προσωπικά, δὲν  θὰ ὑποδείξω ποιό κόμμα νὰ ψηφισθεῖ ἢ νὰ καταψηφισθεῖ. Τὸ αὐτὸ πράττω καὶ γιὰ τοὺς ὑποψή­φιους δημάρχους καὶ περιφερειάρχες. Μιὰ τέτοια ὑπόδει­ξη ἀπάδει πρὸς τὴν πνευματική μου ἀποστολή. Αὐτὸ ποὺ συνιστῶ εἶναι μελέτη τῶν προτάσεων καὶ τῶν προτεινομένων προσώπων. Δὲν εἶναι δυνατὸν μέσα στὸ πλῆθος τῶν πολλῶν νὰ μὴν ὑπάρχει οὔτε ἕνας καλός.

Τέτοια περίπου εἶπα στὸν Εὐθύφρονα ποὺ δέν  τόλμησε νὰ μαδήσει τέταρτη μαργαρίτα. Τόλμησε, ὅμως, νά με ἐρωτήσει:

– «Ἐσὺ θὰ πᾷς νὰ ψηφίσεις;». Τοῦ ὑπενθύμισα τὴν ἀπάντηση ποὺ ἔδωσε ὁ Σοπενάουερ, ποὺ εἶχε ταχθεῖ ὑπὲρ τῆς αὐτοκτονίας, ὅταν ρωτήθηκε ἀπὸ κάποιον, γιατί ὁ ἴδιος δέν  αὐτοκτονεῖ:

– «Ἀγαπητέ, εἶπε, ὅταν μὲ ἐρωτοῦν νὰ τοὺς δείξω ἕνα δρόμο, τὸν δείχνω, ἀλλὰ δέν  εἶμαι ὑποχρεωμένος νὰ τὸν ἀκολουθήσω».

Εὐφυὴς ἀπάντηση, ἀλλ’ οἱ εὐφυεῖς ἀπαντήσεις δὲν ἀποτελοῦν καὶ εὐφυεῖς ὑποδείξεις.

Σαράντος Καργάκος

φωτογραφία