Τοῦ πολιτισμοῦ τὸ ἀνάγνωσμα.

Πρὸ μερικῶν ἡμερῶν συζητοῦσα μὲ φίλους γιὰ διάφορα ζητήματα, μεταξὺ τῶν ὁποίων σταθήκαμε στὸ ζήτημα τοῦ πολιτισμοῦ. Ἡ σπουδαία λεπτομέρεια αὐτῆς τῆς συζητήσεως ἦταν πώς, σὲ γενικὲς γραμμές, συμφωνούσαμε σχεδὸν στὰ πάντα, ἀκόμη καὶ στὶς διαπιστώσεις. Μὲ μίαν μόνον μικρὰ διαφωνία ὅμως, ποὺ οὐδόλως τὴν προσπερνῶ, διότι νομίζω πὼς εἶναι καὶ οὐσιώδης ἀλλὰ καὶ πὼς μᾶς χαρακτηρίζει γενικῶς ὡς κοινωνία: οἱ περισσότεροι συνομιλητὲς θεωροῦσαν πὼς ἔχουμε χρέος μας νὰ ὑπερασπίσουμε, μὲ ὅλους τοὺς τρόπους, τὸν πολιτισμό μας. Δῆλα δή, αὐτὸ ποὺ ἔλεγαν, εἶναι πὼς πρέπει νὰ ὑπερασπίσουμε, μὲ ὅλους τοὺς τρόπους, τὸ σημερινὸ κοινωνικό μας μοντέλο.
Ἡ δική μου ἄποψις ὅμως εἶναι τελείως διαφορετική, ἐφ΄ ὅσον αὐτὸ ποὺ θεωροῦμε ἐμεῖς πολιτισμό, κατ’ ἐμέ, εἶναι περιορισμός, ἀλλὰ ἀκριβῶς ἐπεὶ δὴ χάσαμε τὴν ἐνοιολογική μας ἀντιληπτικότητα, τὸν …ἀπολαμβάνουμε!!!

Κατ’ ἐμὲ λοιπὸν οὐδέποτε ὑπῆρξε, μὰ καὶ οὐδέποτε θὰ ὑπάρξη, ὁ σπουδαῖος μας δυτικὸς πολιτισμός, γιὰ τὸν ὁποῖον ἀξίζει ἀκόμη καὶ νὰ …πεθάνουμε. Τὸ μόνον ποὺ ὑπάρχει εἶναι, εἰδικῶς σήμερα, τεχνοκρατούμενες κοινωνίες, ποὺ ὑποχρεοῦνται νὰ προσαρμόσουν τὶς συμπεριφορές τους στὸν καταναλωτισμό, ἐπιβεβαιώνοντας τὸν περιορισμὸ καὶ τὸν καταναγκασμό τους μὲ ὅλους τοὺς τρόπους. Ἡ ἔννοια τοῦ πολιτισμοῦ, πάντα κατ’ ἐμέ, εἶναι μία ἀπὸ τὶς μεγαλύτερες παγίδες μας, ποὺ ἀρνούμεθα νὰ τὴν ἀντιληφθοῦμε καὶ τελικῶς νὰ τὴν προσπεράσουμε. Κατ’ ἐμὲ πάντα δὲν εἶναι πολιτισμὸς τὸ νὰ ἔχω πλυντήριο ῥούχων καὶ ἠλεκτρικὸ ῥεῦμα γιὰ νὰ τὸ δουλεύω, ἀλλὰ ὁ ἴδιος ὁ ἄνθρωπος. Πότε ἀκριβῶς ὅμως ὁ ἄνθρωπος ἦταν τό κέντρο τοῦ κόσμου μας; Πότε ἀκριβῶς σκύψαμε ἐπάνω του μέ εἰλικρίνεια, σεβασμό κι ἐντιμότητα; Ἤ μᾶς βολεύει τό νά βολευόμεθα στό λίγο ἀπό τό ..λίγο ἀπό ὄλα;

Ναί, ὁ φερόμενος ὡς δυτικὸς πολιτισμὸς μᾶς διατηρεῖ αἰχμαλώτους σὲ ἰδεοληψίες, ἂν καὶ πλέον καταῤῥέει σύσωμος. Αὐτὴ ἡ κατάῤῥευσις εἶναι ποὺ μᾶς πονᾶ καὶ μᾶς ἀναστατώνει, μὰ δὲν ἀποδεικνύει πὼς χάνουμε πολιτισμό, παρὰ μόνον τὴν βολή μας.
Αὐτὸ ὅμως εἶναι ἄλλο. Γιὰ νὰ γίνω ὅμως πιὸ σαφὴς θὰ σᾶς παρουσιάσω κάποιες ἀρκετὰ παλαιότερές μου σκέψεις γιὰ τὸ θέμα.

Ἡ λέξις πολιτισμὸς προέρχεται ἐκ τῆς πόλεως καί, φυσικά, ἐκ τοῦ πολίτου. Πολιτισμός, ἐννοιολογικά, σημαίνει, γιὰ ἀρχή, περιορισμός, ὅπως φυσικὰ καὶ κάθε ἄλλος -ισμός.

Πιστεύουμε γιὰ πολιτισμὸ τὴν σημερινή μας πραγματικότητα. Λάθος μας. Συμβιβασμός εἶναι. Συμβιβασμὸς ποὺ ὁρίζεται ἀπὸ τὰ ὅρια τῆς πόλεως (κράτους ἐπὶ τοῦ πρὸ κειμένου), ἀλλὰ οὐδέποτε ἀπὸ αὐτοὺς ποὺ τὸν …ἀπολαμβάνουν. Κι ὅσο γιὰ τὰ πολιτιστικὰ δρώμενα, τὶς κοινὲς δραστηριότητες καὶ τὶς κοινὲς ἀξίες, ἀνάγκες κι ἀρχές, ἐπίσης ἀπὸ ἄλλους ὁρίζονται κι ἐμεῖς τὶς υἱοθετοῦμε.

Κι ἀπὸ τὴν ἄλλην, ἐὰν ἑστιάσουμε μόνον στὰ ὅσα θὰ ἔπρεπε (θεωρητικῶς) νὰ εἶναι ὁ πολιτισμός, τότε ἂς ἐξετάσουμε τὸ σήμερα καὶ τὴν ἀλήθεια του. Ἔχουμε σήμερα πολιτισμό; Κι ἐάν ναί, τότε ποιός τόν ὁρίζει καί μέ ποίους κανόνες; Ἐμεῖς; Ἡ προπαγάνδα; Ἡ «διά βίου μάθησις» κι ἐκπαίδευσίς μας;
Χμμμ… δῆλα δὴ ἐπιβάλλεται κι ἐμεῖς τὸν υἱοθετοῦμε ἢ τὸν ἀποῤῥίπτουμε.

Συνεπῶς καὶ ἔχουμε πολιτισμὸ (περιορισμὸ καὶ συμβιβασμὸ) καὶ μᾶς ἀρέσει καὶ οὐδέποτε θὰ τὸν ἀμφισβητήσουμε. Κι ἀκριβῶς αὐτὸ εἶναι τὸ  πρόβλημά μας. Διότι ὑπερασπιζόμενοι τελικῶς τὸν πολιτισμό μας, στὸ βάθος ὑπερασπιζόμεθα τὶς …ἁλυσίδες μας.

Φιλονόη

εἰκόνα

Ἀποποίηση εὐθύνης

Οἱ συντάκτες τῶν ἄρθρων ἀποδέχονται ὅτι φέρουν τὴν ἀποκλειστικὴ εὐθύνη γιὰ τὴ νομιμότητα, ἀλλὰ καὶ γιὰ τὴν ὀρθότητά του περιεχομένου τῶν ἄρθρων τους, ἀπαλλάσσοντας τὸ filonoi.gr ἀπὸ ὁποιανδήποτε σχετικὴ εὐθύνη.

One thought on “Τοῦ πολιτισμοῦ τὸ ἀνάγνωσμα.

Leave a Reply